Παναγία Κανακαριά

 

 

 

 

 

 

 

 

Η Παναγία Κανακαριά είναι βυζαντινός ναός ο οποίος βρίσκεται στη Λυθράγκωμη (Μπολτασλί), στη χερσόνησο της Καρπασίας της επαρχίας Αμμοχώστου στην Κύπρο. 

Από το 1974, η ευρύτερη περιοχή στην οποία βρίσκεται ο ναός ανήκει στο μη αναγνωρισμένο κράτος της Βόρειας Κύπρου. Η Παναγία Κανακαριά είναι γνωστή για τα βυζαντινά ψηφιδωτά του 6ου αιώνα μ.Χ. που βρίσκονταν στο εσωτερικό της πριν αποκολληθούν από αρχαιοκάπηλους στα τέλη της δεκαετίας του 1970, όπως συνέβη και στη γειτονική Παναγία της Κυράς.

Ιστορία

Άποψη του ναού

Η Παναγία Κανακαριά χτίστηκε περίπου 500 ως παλαιοχριστιανική βασιλική και χρησίμευσε ως το εκκλησιαστικό κτίριο ενός πρώιμου βυζαντινού οικισμού. Αυτό το πρώτο κτίριο ήταν μια τρίκλιτη ξυλόστεργη βασιλική με νάρθηκα, προθάλαμο στην είσοδο στη δυτική πλευρά και τρεις κόγχες στην ανατολική πλευρά. Το μωσαϊκό της κόγχης δημιουργήθηκε το 530. Στα μέσα του 7ου αιώνα, το κτίριο καταστράφηκε, πιθανόν από μουσουλμάνους πειρατές.

Μετά από μερικές δεκαετίες, η εκκλησία ξαναχτίστηκε περίπου 700, αλλά τώρα για στήριξη χρησιμοποιούσε κτιστούς στύλους αντί για κίονες. Αυτό το δεύτερο κτίριο επέζησε από τη Εικονομαχία του 8ου και 9ου αιώνα χωρίς να βανδαλιστεί, αλλά καταστράφηκε από σεισμό γύρω στο 1160 και απέμεινε μόνο η κόγχη. Το κτίριο ξαναχτίστηκε ως εκκλησία με τρούλο: ο σηκός, ο νάρθηκας και το ιερό βήμα απέκτησαν από έναν τρούλο, δύο από αυτούς με τύμπανο. Η κόγχη με τα ψηφιδωτά της έχει πλέον ενσωματωθεί στη νέα εκκλησία, παρόμοια με την Παναγία της Κύρας στα Λιβάδια και την Παναγία Αγγελόκτιστη στο Κίτι.

Ένα μοναστήρι πιθανότατα χτίστηκε γύρω από την εκκλησία περίπου αυτήν την εποχή. Ωστόσο, το υπάρχον μοναστήρι χρονολογείται πιθανώς από τον 18ο αιώνα. Στο εσωτερικό του ναού σώζονται τοιχογραφίες του του 12ου, του 14ου και του 16ου αιώνα. Το νότιο κλίτος ανακαινίστηκε τον 13ο αιώνα και προστέθηκε μια ανοιχτή στοά μπροστά από την είσοδο. Ο κεντρικός τρούλος κατέρρευσε το 1491 λόγω ενός άλλου σεισμού και χτίστηκε γύρω στο 1500, και οι τοίχοι εξωραΐστηκαν με πολλές νέες τοιχογραφίες, από τις οποίες σχεδόν τίποτα δεν φαίνεται σήμερα. Σώζεται μόνο η τοιχογραφία της Παναγίας Κανακαριάς στο τυφλό τόξο πάνω από τη νότια είσοδο. Το καμπαναριό προστέθηκε το 1888.

Ο ναός και τα ψηφιδωτά του συντηρήθηκαν το 1973. Μετά την εκδίωξη των Ελληνοκυπρίων ως αποτέλεσμα της τουρκικής εισβολής του 1974, η εκκλησία έκλεισε λόγω έλλειψης χρήσης.βικιπαίδεια