Η Μάχη Κιλκίς-Λαχανά (19-21 Ιουνίου 1913)

 

Η Μάχη Κιλκίς-Λαχανά (19-21 Ιουνίου 1913) διεξήχθη μεταξύ ελληνικών και βουλγαρικών δυνάμεων κατά τη διάρκεια του Β' Βαλκανικού Πολέμου.

Στις 17 Ιουνίου, οι βουλγαρικές δυνάμεις κατείχαν την γραμμή Βερτίσκος-Πολύκαστρο, ενώ παράλληλα σχεδίαζαν και σχέδιο κατάληψης της Θεσσαλονίκης στις 19 του ίδιου μήνα. Ο ελληνικός στρατός αντέδρασε έγκαιρα και με επιθετικές ενέργειες ανάγκασε τη βουλγαρική πλευρά σε άμυνα στην τοποθεσία Κιλκίς-Λαχανά. Η μορφολογία της τοποθεσίας προσφερόταν για αποτελεσματικό αμυντικό αγώνα, ενώ ταυτόχρονα παρουσίαζε μεγάλες δυσκολίες στις κινήσεις τμημάτων πεζικού προς βορρά και ανατολή.

Το σχέδιο επίθεσης των ελληνικών δυνάμεων προέβλεπε την προέλαση βόρεια και ανατολικά: οι 2η, 3η, 4η, 5η και 10η Μεραρχίες, καθώς και η Ταξιαρχία ιππικού θα κατευθύνονταν προς τον τομέα του Κιλκίς, ενώ οι 6η και 7η Μεραρχίες προς τον Λαχανά. Η 2η βουλγαρική στρατιά εγκατέστησε αμυντικά μια μεραρχία και τρεις ταξιαρχίες πεζικού, ενώ διέθετε και ένα σύνταγμα ιππικού για την εκτέλεση αντεπιθέσεων.

Λόγω της απόκλισης των κατευθύνσεων επίθεσης προς τα βόρεια (Κιλκίς) και ανατολικά (Λαχανά) το πεδίο της μάχης διαχωρίζονταν στους δύο αυτούς ξεχωριστούς τομείς.

Μάχη Λαχανά

Έλληνες στρατιώτες κοντά στον Στρυμώνα ποταμό, 1913

Τα ελληνικά τμήματα απώθησαν τις βουλγαρικές προφυλακές από το πρωί της 19ης Ιουνίου. Το βράδυ της ίδιας μέρας οι ελληνικές μεραρχίες είχαν καταλάβει το ύψωμα Γερμανικό, το χωριό Όσσα Θεσσαλονίκης και την περιοχή Σκεπαστού. Το πρωί της επομένης εξαπολύθηκε η κύρια ελληνική επίθεση. Καθόλη τη διάρκεια της μάχης οι 1η και 6η Μεραρχίες προσπάθησαν με σκληρότατους αγώνες να πλησιάσουν σε απόσταση εφόδου την κύρια βουλγαρική τοποθεσία. Τα πυρά όμως της βουλγαρικής πλευράς υπήρξαν φονικότατα, καθώς η περιοχή ήταν εντελώς ακάλυπτη και ευνοούσε την άριστη παρατήρηση για τον αμυνόμενο με εκτεταμένα πεδία βολής. Παρόλα αυτά η 7η Μεραρχία συνέχισε επιτυχώς την προέλαση και εισήλθε στη Νιγρίτα.

Στις 21 Ιουνίου το μεσημέρι το ελληνικό πεζικό έφτασε σε απόσταση εφόδου και εξαπέλυσε γενική εφόρμηση δια της λόγχης. Στις 16.00 ο ελληνικός στρατός εισήλθε στον Λαχανά καταδιώκοντας τα υποχωρούντα βουλγαρικά τμήματα μέχρι τα τελευταία υψώματα προς την πλευρά της κοιλάδας του Στρυμώνα.

Η συντριβή των βουλγαρικών τμημάτων θα ήταν ολοκληρωτική αν η 7η Μεραρχία καταλάμβανε εγκαίρως την γέφυρα του Στρυμώνα και απέκοπτε έτσι την βουλγαρική υποχώρηση προς τις Σέρρες.

Ηγετικό ρόλο στη μάχη αυτή είχε και ο Φωκίων Διαλέτης ως διοικητής του 1ου συντάγματος πεζικού.

Μάχη Κιλκίς

Σωτήρης Χρηστίδης - Μάχη του Κιλκίς

Στον τομέα Κιλκίς ο ελληνικός στρατός ύστερα από επίμονες μάχες υποχρέωσε την βουλγαρική πλευρά σε σύμπτυξη με αποτέλεσμα την κατάληψη των βουλγαρικών προφυλακών από την πρώτη μέρα. Το πρωί της 20ης Ιουνίου παρόλη τη γενική επίθεση που εξαπολύθηκε η διάσπαση της αμυντικής γραμμής δεν επετεύχθη. Όμως μέχρι το απόγευμα οι ελληνικές Μεραρχίες πλησίασαν σε απόσταση εφόδου έχοντας προωθηθεί στη γραμμή: Κάστρο - Μεγάλη Βρύση - Κρηστώνη - Κάτω Ποταμιά - Ακροποταμιά. Το ελληνικό Γενικό Επιτελείο στοχεύοντας στην ταχεία κατάληψη του Κιλκίς διέταξε την πραγματοποίηση νυχτερινής επίθεσης.

Η νυχτερινή επίθεση όμως λόγω προβλημάτων συντονισμού εξαπολύθηκε μόνο από την 2η Μεραρχία στις 3.30 π.μ. ενώ τις πρώτες πρωινές ώρες είχαν καταληφθεί στρατηγικές θέσεις στα ανατολικά της πόλης. Με την αυγή, στις 21 Ιουνίου, πραγματοποιήθηκε σφοδρή επίθεση από το σύνολο των διατιθέμενων Μεραρχιών με συνεχείς εφόδους.

Στις 9.30 π.μ. διασπάστηκε η βουλγαρική αμυντική γραμμή και ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε το Κιλκίς.