Ο Παύλος Φέλιξ Χέρμαν Κούπερς

50 χρόνια μετά ακόμη θυμούνται τον “Ολλανδό” στην ανατολική Κρήτη

Παλαιότερο άρθρο από 

https://archive.cretalive.gr/a/view/

Αρχικά πειραματίστηκε με κηπευτικά στη Σύρο, όπου έφτασε το 1963 έπειτα από επέμβαση της καθολικής εκκλησίας. Στη συνέχεια, πήγε στην Ιεράπετρα, όπου και εγκαταστάθηκε με τη σύζυγό του. Πρόσφερε τα μέγιστα στην αγροτική ανάπτυξη της Ιεράπετρας, όπου ανέπτυξε τα θερμοκήπια

Ο Παύλος Κούπερ ή Παύλος Κούπερς ή Πάουλ Κούιπερς (Paul Herman Felix Kuypers, 4 Ιουνίου 1939 - 9 Σεπτεμβρίου 1971) ήταν Ολλανδός γεωπόνος, πρωτοπόρος των θερμοκηπίων στην Ελλάδα. Ήταν ευρύτερα γνωστός στην Ιεράπετρα της Κρήτης ως ο "Ολλανδός".

Γεννήθηκε στο Ελστ της Γκέλτερλαντ. Αρχικά πειραματίστηκε με κηπευτικά στη Σύρο, όπου έφτασε το 1963 έπειτα από επέμβαση της καθολικής εκκλησίας. Στη συνέχεια, πήγε στην Ιεράπετρα, όπου και εγκαταστάθηκε με τη σύζυγό του. Πρόσφερε τα μέγιστα στην αγροτική ανάπτυξη της Ιεράπετρας, όπου ανέπτυξε τα θερμοκήπια. Απέκτησε 2 κόρες, εκ των οποίων η μία γεννήθηκε μετά τον αδόκητο θάνατό του. Ο Κούπερ σκοτώθηκε σε τροχαίο δυστύχημα με μοτοσυκλέτα  στην περιοχή της Ιεράπετρας (στο Στόμιο, όπου βρίσκεται σήμερα η προτομή του, έργο του Φρίξου Θεοδοσάκη), στις 9 Σεπτεμβρίου 1971, σε ηλικία μόλις 32 ετών. To δυστύχημα συνέβη όταν έπεσε διερχόμενο αυτοκίνητο επάνω στην μοτοσυκλέτα που οδηγούσε ο γεωπόνος. Ο δήμος της Ιεράπετρας έδωσε το όνομα του Κούπερ (ή Κούπερς) σε έναν κεντρικό δρόμο.

Ο κ.Λεωνίδας Κουδουμογιαννάκης είχε γράψει για τον Ολλανδό:

Δε συμβαίνει συχνά, τόσα  χρόνια μετά το θάνατό του, να παραμένει ζωντανή στις καρδιές των αγροτών της Ιεράπετρας η μνήμη του ανθρώπου που άλλαξε την τύχη της Ιεράπετρας και άλλων περιοχών της νότιας Κρήτης, του Ολλανδού γεωπόνου Παύλου Κούπερς. Στις 9 Σεπτεμβρίου 1971 ο «Ολλανδός» όπως τον αποκαλούσαν οι Γεραπετρίτες, έφυγε από τη ζωή.

Αν και έχουν περάσει τόσα χρόνια από τη λιγόχρονη αλλά σημαντική διαμονή του στην Ιεράπετρα, αν και η αμνημοσύνη είναι συνηθισμένη συμπεριφορά των ανθρώπων, ο Παύλος Κούπερς αποτελεί ισχυρή ανάμνηση για τους κατοίκους όχι μόνο της Ιεράπετρας αλλά και της Σύρου, πρόσωπο αγαπημένο, με αναγνωσμένη προσφορά. Το όνομά του συνδέθηκε με το θερμοκήπιο, τη μεγάλη «επανάσταση» στον τομέα των αγροτικών καλλιεργειών.
Η άφιξη του Κούπερς το 1966 στην Ιεράπετρα αποτελεί σταθμό, διότι αλλάζει την εικόνα της περιοχής τόσο ως προς τη χρήση της γης όσο και σε μια σειρά άλλων οικονομικών και κοινωνικών αλλαγών.
Είναι φανερό ότι η εξάπλωση των θερμοκηπίων άλλαξε τη φυσιογνωμία του τοπίου της περιοχής, με περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Ο παραγωγός πέρασε από την οικογενειακή παραδοσιακή αγροτική εκμετάλλευση σε οργανωμένη αγροτική επιχείρηση. Από απλός αγρότης έγινε επιχειρηματίας με πάγιες εγκαταστάσεις, μεταφορικά μέσα, μηχανολογικό εξοπλισμό. Με ικανό αριθμό εργατών, με επιστημονικούς συμβούλους αλλά και με εξάρτηση από το τραπεζικό σύστημα και από μεγάλες οικονομικές μονάδες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο.
Η Ιεράπετρα σήμερα έχει ηγεμονική θέση στις θερμοκηπιακές καλλιέργειες, με στάνταρ ποιότητας και απόδοσης υψηλότερα και από αυτά του εξωτερικού.

Πώς τον κέρδισε η Ιεράπετρα

Ο Απόστολος Διακάκης ήταν ο άνθρωπος που το καλοκαίρι του 1966 κράτησε τον Κούπερς στην Ιεράπετρα χάρη στη σύσταση του τότε γεωπόνου της ΑΤΕ Μιχάλη Πιταροκοίλη.
«Ένα καλοκαιρινό βράδυ συνάντησα τον Μιχάλη Πιταροκοίλη, γεωπόνο της ΑΤΕ. "Ένας Ολλανδός είναι εδώ και θέλει να κάμει θερμοκήπιο", μου είπε. Εμένα με προβλημάτιζε η προστασία των φυτών που ήταν έρμαια στις καιρικές συνθήκες. Το επόμενο πρωί συνάντησα στο κατάστημα της ΑΤΕ, στην Ιεράπετρα, το νεαρό Ολλανδό γεωπόνο που αμέσως με κέρδισε. Την περίοδο εκείνη είχα αγοράσει ένα χωράφι στην Ψαλίδενα για υπαίθρια καλλιέργεια ντομάτας και την ίδια στιγμή βάζω στη μηχανή τον Παύλο και του το έδειξα. Το ίδιο βράδυ πήγαμε σε δικηγόρο και επικυρώσαμε τη συμφωνία μας».
Έτσι κρατήθηκε ο Κούπερς στην Ιεράπετρα και ξεκίνησε η οργανωμένη πορεία για τη θερμοκηπιακή καλλιέργεια.

Ανοίχτηκαν δουλειές

Ο συνεταίρος του Παύλου και ο πιο κοντινός άνθρωπος μετά την οικογένειά του, ο κ. Α. Διακάκης, θυμάται:
«Οι πρώτες δουλειές ανοίχτηκαν χωρίς δάνεια, χωρίς επιδοτήσεις, χωρίς κρατική πολιτική. Η Ιεράπετρα είχε λίγους νοικοκυραίους και θαλασσοεργάτες. Το λίγο λάδι πού να φτάξει; Γρήγορα κατάλαβα ότι αυτό το χώμα έβγαζε χρυσάφι αλλά χρειαζόταν άλλες τεχνικές για παραγωγή. Εμείς δεν είχαμε ιδέα από θερμοκήπια. Πού να τα ξέρουμε; Ο ερχομός του Παύλου άλλαξε τις καλλιέργειες. Μας δίδαξε το θερμοκήπιο, έφερε νέες ποικιλίες από την Ολλανδία, μας έμαθε τη συσκευασία και τη διακίνηση του προϊόντος. Τα πρώτα χρόνια από τα θερμοκήπια βγάζαμε μόνο αγγούρια. Λίγα χρόνια μετά καλλιεργήσαμε την ντομάτα και ακολούθησαν άλλα αγροτικά προϊόντα».

Έφεραν ανάπτυξη

Το πρώτο θερμοκήπιο ήταν ξύλινο, ευάλωτο στους δυνατούς ανεμοστρόβιλους της περιοχής. Το πρώτο ξυλομεταλλικό θερμοκήπιο ήταν στατικά ενισχυμένο. Στην πορεία όλος ο σκελετός κατασκευάζεται από μέταλλο και κατοχυρώνεται η πατέντα Απόστολου Διακάκη ως ο τύπος της Ιεράπετρας. Από τον ίδιο πατεντάρεται το ελληνικό υαλόφρακτο θερμοκήπιο κυρίως για ανθοκομικές καλλιέργειες. Ακολουθούν ο Στέλιος Τσαγκαράκης, οι Αφοί Σαρικλάκη, ο Ρήγας και Αφοί Κριστωταλάκη, ο Νίκος Ανδρουλάκης, ο Μανόλης Χατζημαρκάκης, ο Ευθύμιος Λαμπράκης κ.ά. που δημιούργησαν μια γενιά πρωτοπόρων βιοτεχνών στον τομέα της κατασκευής θερμοκηπίων.
Στον τομέα του εμπορίου των κηπευτικών το δρόμο άνοιξε ο Νίκος Χαραλαμπάκης, που έβλεπε ότι μόνο η εξαγωγή ήταν η λύση για την απορρόφηση της παραγωγής. Ο δρόμος για την εξαγωγή έφερε και φέρνει πολύτιμο συνάλλαγμα στην Ελλάδα και πλούτο στην περιοχή της Ιεράπετρας, που άλλαξε τον τόπο και τη ζωή. Τα πράγματα ήταν ευκολότερα για τους Γιώργο Παπαδάκη το ’71, Βασίλη Καπαράκη το ’72, Γιώργο Ζαχαράκη και Βαγγέλλη Χανιωτάκη το ’74, Μανόλη Περακάκη το ’75, Χρύσανθο Συγγελάκη, Ομάδα Παραγωγών Αγροτικών Προϊόντων (ΟΠΑΠ), Ένωση Παραγωγών Κηπευτικών (ΕΠΑΚ), τον Γιώργο Παπαλεξανδράκη, τον Γιάννη Σαρικλάκη, Γιώργο Αγγελάκη, Γιώργο Ρηγάκη κ.ά.
Οι γεωπονικές εταιρείες τεχνολογικής υποστήριξης γρήγορα γιγαντώθηκαν. Εκατοντάδες επιστήμονες βρήκαν δουλειά. Χιλιάδες εργατικά χέρια αύξησαν την παραγωγή. Πρωτογενής και δευτερογενής τομέας λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία για ένα και μόνο σκοπό, την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής.
Για αυτό και δεν ξεχάστηκε από κανένα το πέρασμα του Παύλου Κούπερς από τη μικρή και φτωχή τότε Ιεράπετρα, που ο ίδιος αγάπησε πολύ και για αυτήν έδωσε τις γνώσεις του, τον ιδρώτα του, τη δύναμή του, τη ζωή του.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Ο Παύλος Φέλιξ Χέρμαν Κούπερς γεννήθηκε στις 4 Ιουνίου 1939 στην πόλη Ελστ της Ολλανδίας. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Γεωργίας της χώρας του και στην καλλιέργεια των κηπευτικών και ιδιαίτερα στην καλλιέργεια αγγουριάς. Στη συνέχεια υποδείχτηκε από το Ερευνητικό Ινστιτούτο ΚΑΣΚΙ και ήρθε στη Σύρο στη 1 Απριλίου 1963 ως εμπειρογνώμονας της Φιλανθρωπικής Καθολικής Οργάνωσης MISEREOR, με διετή σύμβαση από το 1963 έως το 1965, με σκοπό να δώσει μία διαφορετική πνοή στην ως τότε καθηλωμένη αγροτική παραγωγή.
Ήταν μόλις 24 ετών. Μετά το τέλος της σύμβασης συνέχισε ως ιδιώτης τη συνεργασία του με καλλιεργητές θερμοκηπίων στο χωριό Γαλησσά.
Τον Ιούλιο του 1966 ήρθε στην Ιεράπετρα όπου και άρχισε να συνεργάζεται με αγρότες της περιοχής. Η τυχαία συνάντησή του με τον αγρότη Απόστολο Διακάκη τον κράτησε μόνιμα στην πόλη, με τη σύζυγό του Βιλελμήνη, με την οποία απέκτησαν δύο παιδιά. Την Κορνηλία και την Πάολα.

Η τραγωδία

Δυστυχώς το δεύτερο κοριτσάκι του δεν πρόλαβε να τον γνωρίσει, αφού λίγους μήνες πριν γεννηθεί, ο πατέρας του βρήκε τραγικό τέλος, στις 9 Σεπτεμβρίου 1971, σε τροχαίο δυστύχημα στο δρόμο Ιεράπετρας-Γρα Λυγιάς σε ηλικία μόλις 32 ετών! Με πρωτοβουλία αγροτών στήθηκε προτομή του στο Στόμιο και τα αποκαλυπτήριά της έγιναν στις 21 Σεπτεμβρίου 1976. Ο Δήμος Ιεράπετρας, με πρόταση του τότε δημοτικού συμβούλου κ. Νίκου Χαραλαμπάκη, έδωσε το όνομά του σε κεντρικό δρόμο.