Φυτά Σε Αρχαία Νομίσματα Της Ελλάδας

Φυτά Σε Αρχαία Νομίσματα Της Ελλάδας

Η εικονογραφία των νομισμάτων αποτελεί ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Οι εικονογραφικοί τύποι που σφραγίζουν τις δύο όψεις του νομίσματος παραπέμπουν στην εκδότρια αρχή και γίνονται μία σημαντική πηγή άντλησης πληροφοριών ποικίλου είδους.

Πολλές οι πηγές έμπνευσης των αρχαίων χαρακτών και ανάμεσα σε αυτές η θρησκεία, η μυθολογική παράδοση, ιστορικά γεγονότα, ακόμα και το φυσικό περιβάλλον της εκάστοτε περιοχής. Η απεικόνιση της χλωρίδας εντάσσεται σε ένα από τα πιο ενδιαφέροντα θέματα της εικονογραφίας των αρχαίων νομισμάτων. Φυτά που απεικονίζονται άλλοτε ως κύριοι εικονογραφικοί τύποι, άλλοτε ως σύμβολα χαραγμένα στο πεδίο της παράστασης ακόμα και στεφάνια που φέρουν στην κεφαλή τους διάφορες θεότητες, επιβεβαιώνουν την φαντασία του αρχαίου ελληνικού πνεύματος, ικανού να προσδώσει ομορφιά ακόμα και σε αντικείμενα καθημερινής χρήσης, στα νομίσματα.

Μία κατηγορία φυτών, που απαντούν ως εικονογραφικοί τύποι στα αρχαία νομίσματα είναι τα γεωργικά προϊόντα. Πρόκειται κυρίως για εγχώρια προϊόντα, που αποτελούσαν σημαντική πηγή πλούτου και ευημερίας για την πόλη. Από τις νομισματικές εκδόσεις του Μεταποντίου στην περιοχή της Λευκανίας στην Κάτω Ιταλία, μαρτυρείται η μεγάλη παραγωγή δημητριακών, αφού η πόλη επέλεξε για τα νομίσματά της ένα στάχυ.

Μεταπόντιο, Λευκανία. Αργυρός στατήρ, 520 π.Χ.

Στην Θεσσαλία, τον σιτοβολώνα της Ελλάδος, η Σκοτούσσα απεικονίζει στα νομίσματά της ένα κόκκο κριθαριού, θέμα ανάλογο του χαρακτήρα της περιοχής.

Σκοτούσσα, Θεσσαλία. Αργυρή δραχμή, 480-400.

Σε περιοχές γνωστές από την αρχαιότητα για τη μεγάλη παραγωγή οίνου απεικονίζονται επί των νομισμάτων κληματίδες και βότρεις, όπως στην Μαρώνεια της Θράκης, η οποία φημιζόταν για τον εξαιρετικό οίνο της (το γνωστό και σήμερα Μαρωνίτικο κρασί).

Μαρώνεια, Θράκη. Αργυρό δίδραχμο, 400-350 π.Χ.

Φύλλο συκιάς κοσμεί τα νομίσματα της Καμείρου, της σημαντικότερης πριν την ίδρυση της Ρόδου πόλης του νησιού. Οι ροδίτικες συκιές ήταν φημισμένες στην αρχαιότητα και πολλοί μάλιστα διατύπωναν ότι τα σύκα τους ήταν εφάμιλλα των περίφημων αττικών.

Κάμειρος Ρόδου, Καρία. Αργυρός στατήρ, 500-480 π.Χ.

Ένα άλλο φυτό που απαντά στην εικονογραφία των αρχαίων νομισμάτων είναι η ελιά, που συνδέεται με την καλλιέργεια του δέντρου στην ευρύτερη περιοχή της εκδότριας αρχής, όπως για παράδειγμα στη Λέσβο, γνωστή ακόμη και σήμερα για την μεγάλη παραγωγή ελαιολάδου. Σε έναν αρχαϊκό λεσβιακό στατήρα, ανάμεσα στις δύο αντωπές κεφαλές βοοειδών, διακρίνουμε ένα κλαδί ελιάς.

Λέσβος, Αιολίς. Αργυρός στατήρ, περ. 500 π.Χ.

Το ίδιο εικονογραφικό στοιχείο υπάρχει και σε νόμισμα από τη Σάμο.

Σάμος, Ιωνία. Αργυρό τετράδραχμο, 400-365 π.Χ.

Η ελιά είναι παράλληλα το σύμβολο της Αθηνάς, αφού το ιερό δέντρο ήταν το δώρο της θεάς προς την πόλη των Αθηνών, στην οποία έδωσε και το όνομά της.

Αθήναι. Αργυρό τετράδραχμο, 479-454 π.Χ.

Στις περίφημες «γλαύκες», όπως έμειναν γνωστά τα αθηναϊκά τετράδραχμα, στην οπίσθια όψη διακρίνουμε ένα κλαδί ελιάς, ενώ μετά το 479 π.Χ. και το τέλος των Περσικών, η ελιά προστίθεται και στο κράνος της θεάς, για να θυμίζει τη μεγάλη νίκη κατά των Περσών. Στα αθηναϊκά τετράδραχμα νέας τεχνοτροπίας που κυκλοφορούν κατά τον 2ο και 1ο αιώνα π.Χ. στην οπίσθια όψη η παράσταση περιβάλλεται από ένα στεφάνι ελιάς, εικονογραφικό στοιχείο που έδωσε στα συγκεκριμένα νομίσματα και την ονομασία «στεφανηφόρα».

Αθήναι. Αργυρό τετράδραχμο, 195/194 π.Χ.

Μία άλλη κατηγορία είναι τα ιερά φυτά που σχετίζονται με κάποια θεότητα. Τα φυτά αυτά, σύμβολα των συγκεκριμένων θεοτήτων, μας βοηθούν να ταυτίσουμε τις κεφαλές που απεικονίζονται επί των νομισμάτων. Ο Δωδωναίος Δίας φέρει στεφάνι βελανιδιάς, ο Απόλλων στεφάνι δάφνης, ενώ ο Διόνυσος ένα στεφάνι κισσού.

Πύρρος, Ήπειρος. Αργυρό τετράδραχμο, περ.280-278 π.Χ.

Χαλκιδική Ομοσπονδία, Μακεδονία.
Αργυρό τετράδραχμο, 379-348 π.Χ.

Νάξος Σικελία. Αργυρό τετράδραχμο, 460 π.Χ.

Πολλές φορές, η ύπαρξη ενός μόνο στεφανιού, που συνήθως περιβάλλει την παράσταση του οπισθοτύπου παραπέμπει στην συγκεκριμένη θεότητα που λατρευόταν στην περιοχή της εκδότριας αρχής. Το στεφάνι βελανιδιάς που απεικονίζεται στα τετράδραχμα του βασιλιά της Μακεδονίας Περσέα, αναμφισβήτητα σχετίζεται με τη λατρεία του Διός, πατέρα των θεών και προστάτη ολόκληρου του Μακεδονικού Βασιλείου.

Περσεύς, Μακεδονία. Αργυρό τετράδραχμο, 178-168 π.Χ.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα φυτά, που απεικονίζονται επί των νομισμάτων και λειτουργούν, ως «λαλούντα σύμβολα». Πρόκειται για εικονογραφικούς τύπους το όνομά των οποίων κάνει λογοπαίγνιο με το όνομα της πόλης που έκοψε το νόμισμα: η Ρόδος απεικόνισε το ρόδο και ο Σελινούς το σέλινο.

Ρόδος, Καρία. Αργυρό τετράδραχμο, περ. 230-205 π.Χ.

Σελινούς, Σικελία. Αργυρό δίδραχμο, περ. 530 π.Χ.

Μεταξύ των παραστάσεων των αρχαίων νομισμάτων, βρίσκουμε ακόμη και τον εντυπωσιακό, χάρη στο μεγάλο ύψος του, φοίνικα. Ο φοίνικας που χαράσσεται στα νομίσματα της Πριανσού, στη νότιο-ανατολική Κρήτη, συνδέεται προφανώς με την ύπαρξη του δέντρου αυτού στην ευρύτερη περιοχή, ενώ στα νομίσματα της Καρχηδόνος, πόλη στα βόρεια παράλια της Αφρικής κοντά στη σημερινή Τύνιδα, πιθανόν να λειτουργεί ως λαλούν σύμβολο, αφού η πόλη ήταν αποικία των Φοινίκων.

Πριανσός, Κρήτη. Αργυρή δραχμή, 330-270 π.Χ.

Καρχηδών, Ζευγιτανία.
Αργυρό τετράδραχμο, περ. 350-320/315 π.Χ.

Τα νομίσματα γίνονται μάρτυρες ακόμη και για εξαφανισμένα είδη φυτών. Πρόκειται για τις εκδόσεις της Κυρήνης, στη σημερινή βορειοανατολική Λιβύη, όπου απεικονίζεται το σίλφιο, φυτό γνωστό για τις θεραπευτικές του ιδιότητες, το οποίο ευδοκιμούσε αποκλειστικά στην περιοχή αυτή.
Κυρήνη, Κυρηναϊκή.
Αργυρό τετράδραχμο, περ. 500 π.Χ. Posted by Theseus Aegean

http://theseus-aegean.blogspot.gr/2013/02/blog-post_1469.html?spref=fb