Η Μάχη των Λεύκτρων

  

Η Μάχη των Λεύκτρων ήταν μια από τις πλέον περισπούδαστες μάχες της αρχαιότητας, από πλευράς στρατιωτικής τακτικής.

Η περίφημη αυτή μάχη, μεταξύ Σπαρτιατών και Θηβαίων, που διεξήχθη το 371 π.Χ. στα Λεύκτρα της Βοιωτίας, στην οποία και νικήθηκαν οι μέχρι τότε θεωρούμενοι αήττητοι Σπαρτιάτες, έδωσε αφενός μεν τέλος στην Πελοποννησιακή Συμμαχία αφετέρου χάρισε στους Θηβαίους την ηγεμονική τους θέση στον τότε ελλαδικό χώρο.

Αφορμή στον μεταξύ Σπάρτης και Θηβών αυτόν πόλεμο έδωσε η στάση του θηβαίου στρατηγού Επαμεινώνδα στο συνέδριο των ελληνικών πόλεων-κρατών που είχε συνέλθει στη Σπάρτη μετά την Ανταλκίδειο ειρήνη. Αυτός τότε επέμενε στο συνέδριο ν' αναγνωρισθεί ως αντιπρόσωπος όλων των Βοιωτικών πόλεων και όχι μόνο της Θήβας. Οι αντιπρόσωποι των άλλων πόλεων όχι μονο δεν το δέχθηκαν, αλλά απέκλεισαν τους Θηβαίους από το συνέδριο. Τότε οι Έφοροι της Σπάρτης διέταξαν επιπρόσθετα, προκειμένου να πτοήσουν τους Θηβαίους, τον ευρισκόμενο στη Φωκίδα και κοντά στη περιοχή, Σπαρτιάτη βασιλέα Κλεόμβροτο να εισβάλει στη Βοιωτία. Οι Σπαρτιάτες αριθμούμενοι σε 11.000 έφθασαν στην περιοχή και στρατοπέδευσαν στη κοιλάδα των Λεύκτρων, ανατολικά του Ελικώνα. Οι Θηβαίοι ανερχόμενοι σε 6.000 έφθασαν στη περιοχή από βόρεια και στην αρχή δείλιασαν. Ο στρατηγός τους Επαμεινώνδας τους ενθάρρυνε και εφήρμοσε για πρώτη φορά στην ιστορία των μέχρι τότε πολέμων μια νέα στρατιωτική τακτική η οποία και τον ανέδειξε σε έναν από τους ευφυέστερους στρατηγούς όλων των εποχών.

Αντί της τακτικής τής ενιαίας γραμμής μετώπου που ακολουθείτο μέχρι τότε, χώρισε τη φάλαγγά του σε δύο τμήματα εκ των οποίων το ένα διενεργούσε επίθεση και το άλλο άμυνα. Η παράταξη αυτή κλήθηκε από τον εφευρέτη της λοξή φάλαγγα, ο δε τρόπος λειτουργίας αυτής ήταν ο εξής: Την κύρια δράση είχε η αριστερή πτέρυγα της επίθεσης, που προηγείτο της γραμμής μετώπου. Στηριζόμενη στο ενισχυμένο βάθος της εκ 50 ανδρών, είχε ως κύριο σκοπό τη διάσπαση της εχθρικής παράταξης. Η ολιγότερο ισχυρή δεξιά αμυντική πτέρυγα παρέμενε καθηλωμένη σε αναμονή του αποτελέσματος, προκειμένου να επέμβει και να προκαλέσει σύγχυση στην πληττόμενη και πλευροκοπούμενη σπαρτιατική φάλαγγα. Έτσι, αν το απέναντι σπαρτιατικό τμήμα επιχειρούσε αντεπίθεση δεξιά της θηβαϊκής πτέρυγας επίθεσης, η θηβαϊκή πτέρυγα άμυνας προχωρούσε σε περικυκλωτική επίθεση. Αν συνέβαινε το αντίθετο, αν δηλαδή το σπαρτιατικό τμήμα προέβαινε σε επίθεση στα αριστερά της θηβαϊκής πτέρυγας επίθεσης, τότε η θηβαϊκή πτέρυγα άμυνας έστρεφε και πλευροκοπούσε τον εχθρό. Η όλη αυτή εφαρμογή τακτικής ομοιάζει με την εικόνα του δεξιόστροφου ή αριστερόστροφου πτερωτού κοχλία. Εν προκειμένω στη μάχη των Λεύκτρων η όλη διάταξη κινήθηκε δεξιόστροφα.

Στην αρχή ο Επαμεινώνδας εξαπέλυσε το ιππικό του κατά των προμαχούντων Σπαρτιατών ιππέων οι οποίοι βλέποντας να μην υποχωρεί η εχθρική γραμμή, κάμφθηκαν. Οι Θηβαίοι ιππείς της πτέρυγας επίθεσης στράφηκαν τότε κατά του κέντρου και του αριστερού εχθρικού τμήματος, ενώ ο Επαμεινώνδας με την αριστερή πτέρυγα της πεζής παράταξής του και ο Πελοπίδας με τον Ιερό Λόχο επιτέθηκαν με θυελλώδη ορμή κατά των Σπαρτιατών των οποίων η σθεναρή παράταξη διασπάσθηκε. Οι σύμμαχοι των Σπαρτιατών που είχαν παραταχθεί στο κέντρο και την αριστερή πτέρυγα, βλέποντας ότι οι Σπαρτιάτες ήταν ανίκανοι να συνεχίσουν τη μάχη, αποφάσισαν να υποχωρήσουν καταδιωκόμενοι από το θηβαϊκό ιππικό.

Οι απώλειες των θηβαϊκών δυνάμεων έφθασαν τους 300 άνδρες ενώ οι Σπαρτιάτες έχασαν γύρω στους 1.000 άνδρες, μεταξύ των οποίων και τον βασιλιά Κλεόμβροτο.