Γιάννης Μαρής (αληθινό όνομα Ιωάννης Τσιριμώκος, 28 Ιανουαρίου 1916 − 13 Νοεμβρίου 1979)

Ο Γιάννης Μαρής (αληθινό όνομα Ιωάννης Τσιριμώκος, 28 Ιανουαρίου 1916 − 13 Νοεμβρίου 1979) ήταν Έλληνας δημοσιογράφος, συγγραφέας, σεναριογράφος και κριτικός κινηματογράφου. Έγραψε δεκάδες βιβλία και σενάρια για τον κινηματογράφο. Θεωρείται ο πατέρας του αστυνομικού μυθιστορήματος στην Ελλάδα.

Βιογραφία

Ο Γιάννης Τσιριμώκος, που καταγόταν από γνωστή οικογένεια της Φθιώτιδας, γεννήθηκε στη Σκόπελο τον Ιανουάριο του 1916, όπου υπηρετούσε ο δικαστικός πατέρας του, Δημοσθένης Τσιριμώκος. Ο πολιτικός Ηλίας Τσιριμώκος (μετέπειτα βουλευτής, υπουργός και πρωθυπουργός) ήταν δεύτερός του εξάδελφος. Πέρασε τα παιδικά του χρόνια στη Χίο και στη Λάρισα, και αργότερα φοίτησε στη Νομική Σχολή της Θεσσαλονίκης. Ανέπτυξε έντονη πολιτική δραστηριότητα και εντάχθηκε στον χώρο των σοσιαλιστών. Συμμετείχε μαζί με τον Ηλία Τσιριμώκο και τον Αλέξανδρο Σβώλο στην ίδρυση της «Ένωσης Λαϊκής Δημοκρατίας» (ΕΛΔ), ενώ αργότερα προσχώρησε στο ΕΑΜ.

Μετά το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου ξεκινάει να ασχολείται επαγγελματικά με τη δημοσιογραφία. Εργάζεται στην εφημερίδα «Μάχη» ως αρχισυντάκτης, σχολιογράφος και κριτικός κινηματογράφου. Μετά τις αποκαλύψεις που κάνει η εφημερίδα για τη Μακρόνησο θα διωχθεί και θα φυλακιστεί. Αποφυλακίστηκε με παρέμβαση της Σοσιαλιστικής Διεθνούς και του Αλέξανδρου Σβώλου. Θα εργαστεί στις εφημερίδες Προοδευτικός Φιλελεύθερος, Ελεύθερος Λόγος, Αθηναϊκή για να καταλήξει τελικά στο συγκρότημα Μπότση (Ακρόπολις, Απογευματινή, περιοδικό Πρώτο).

Ξεκίνησε το συγγραφικό του έργο στις αρχές της δεκαετίας του '50 δημοσιεύοντας σε συνέχειες στο εβδομαδιαίο περιοδικό Οικογένεια το μυθιστόρημά του Έγκλημα στο Κολωνάκι (1953), μέχρι τη διακοπή της έκδοσης. Το μυθιστόρημά αυτό εκδόθηκε σε τόμο λίγο αργότερα σε αυτοέκδοση και στη συνέχεια από τις εκδόσεις Ατλαντίς (κόκκινη σειρά). Θα γνωρίσει τεράστια επιτυχία και το 1959 θα μεταφερθεί με παρόμοια επιτυχία στον κινηματογράφο. Συνεχίζει να γράφει ακούραστα για 25 και πλέον χρόνια αφήνοντας πίσω του πλειάδα αστυνομικών μυθιστορημάτων, περίπου είκοσι σενάρια και δύο θεατρικά. Τα αστυνομικά του μυθιστορήματα γνώρισαν πολλαπλές ανατυπώσεις και προσφέρθηκαν, κατά καιρούς, ως ένθετα καθημερινών εφημερίδων[3], ενώ στο έργο του αναφέρθηκαν πολλοί σύγχρονοι δημιουργοί του είδους[4].

Ο Ιωάννης Τσιριμώκος ήταν μέλος της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών, της Εταιρίας Θεατρικών Συγγραφέων, καθώς και της Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου. Είχε λάβει μέρος σε δημοσιογραφικές αποστολές στη Κίνα, ΗΠΑ, Ρωσία, Ισπανία, Πορτογαλία, και ανατολικές Χώρες. Ήταν μόνιμος κάτοικος Αθηνών, ένθερμος οπαδός της ΑΕΚ και μιλούσε επίσης γαλλικά.

Υπήρξε πολυμαθέστατος και διέθετε το «χάρισμα του προφορικού λόγου», πήρε μάλιστα μέρος στο ρεπορτάζ για τη διαλεύκανση της δολοφονίας του ανεξάρτητου βουλευτή της αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη. 

Ο θάνατός του

Πέθανε στην Αθήνα στις 13 Νοεμβρίου 1979 από καρκίνο του εγκεφάλου

 
Το έργο του

Αν και εμπορικά επιτυχημένος και δημοφιλής, ο Γιάννης Μαρής υπήρξε παραγνωρισμένος από τους κριτικούς στην εποχή του. Η ενασχόλησή του με το είδος του αστυνομικού μυθιστορήματος, που εντασσόταν από τους τότε κριτικούς στην παραφιλολογία, του στέρησε την αναγνώριση ως μεγάλου συγγραφέα. Πολλά χρόνια μετά αναγνωρίστηκε ως κλασικός. Δημιουργός του θρυλικού χαρακτήρα Γεώργιου Μπέκα, χάρισε στην Ελληνική λογοτεχνία έναν ήρωα που προσπαθεί να ομοιάσει στον επιθεωρητή Μεγκρέ του Σιμενόν, αλλά σε καμία περίπτωση δεν το πετυχαίνει, καθώς το ευρύτερο ψυχογραφικό στοιχείο που κυριαρχεί στον Σιμενόν, στον Μαρή είναι ρηχό, ενώ οι συνεχείς επαναλήψεις αδυνατίζουν την αφηγηματική ροή. Ο Ιρλανδός μεταφραστής των μυθιστορημάτων του Γιάννη Μαρή, καθηγητής J. H. Harrison, έγραψε για το έργο του Έλληνα συγγραφέα, απευθυνόμενος προς Άγγλους εκδότες: " ... Όπως και στο Αρχαίο Ελληνικό Δράμα, οι ιστορίες του προχωρούν προς το αναπόφευκτο τέλος τους, κι αυτό το τέλος μπορεί να είναι ή να μην είναι ευτυχισμένο..."[6]

Τα μυθιστορήματά του διαδραματίζονταν συχνά σε κοσμοπολίτικα μέρη με ήρωες εφοπλιστές, βιομηχάνους και καλλιτέχνες. Ο απλός κόσμος ήταν πάντα σε δεύτερη μοίρα, ενώ η αστυνομική πλοκή, το ερωτικό στοιχείο (του ασκήθηκε, μάλιστα και κριτική για ηδονοβλεπτική διάθεση[7]) και το μυστήριο ήταν το πρόσχημα για να κερδίσει την προσοχή του αναγνώστη. Το πραγματικό ενδιαφέρον του ήταν η δημιουργία ατμόσφαιρας και οι ανθρώπινες σχέσεις. Κύριος πρωταγωνιστής σε αυτά είναι συχνά το πρότυπο ενός νεαρού (σχετικά) και μάλλον εμφανίσιμου άνδρα, με επιτυχίες στο γυναικείο φύλλο αλλά και με αμφιλεγόμενο ή/και ύποπτο παρελθόν, ο οποίος, ωστόσο, διαθέτει έντονο αξιακό σύστημα και μπλέκεται σε μυστηριώδεις υποθέσεις. Η επιτυχία των μυθιστορημάτων, που πουλούσαν εκατοντάδες χιλιάδες αντίτυπα, οδήγησε στη δημιουργία σχολής συγγραφέων και μιμητών.

Πολλά από τα έργα του μεταφέρθηκαν στον κινηματογράφο, τόσο από τον ίδιο, όσο και μετά τον θάνατό του, δημιουργώντας έτσι το αντίστοιχο του φιλμ νουάρ στο ελληνικό σινεμά. Μερικές επίσης από τις πιο επιτυχημένες τηλεοπτικές σειρές τόσο της κρατικής όσο και της ιδιωτικής τηλεόρασης βασίστηκαν στα έργα του. Μεταξύ άλλων ιδιαίτερα επιτυχημένη θεωρήθηκε η τηλεοπτική μεταφορά του βιβλίου του Η εξαφάνιση του Τζων Αυλακιώτη που διασκεύασε ο συγγραφέας Γιάννης Κανδήλας και προβλήθηκε στην ΕΤ1 το 1985. Πολλά βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε ξένες γλώσσες.