Η μάχη της Βιτόρια

Η μάχη της Βιτόρια ήταν η πολεμική σύρραξη που έλαβε χώρα στις 21 Ιουνίου 1813 μεταξύ ενός συμμαχικού βρεταννικού, πορτογαλικού και ισπανικού στρατού υπό τον Βρετανό στρατηγό Άρθουρ Ουέλσλι, Μαρκήσιο του Ουέλλινγκτον (Arthur Wellesley, Marquis of Wellington) και του γαλλικού στρατού υπό τον Ιωσήφ Βοναπάρτη και τον στρατάρχη Ζαν-Μπατίστ Ζουρντάν (Jean-Baptist Jourdan), κοντά στην πόλη Βιτόρια της Ισπανίας. Η μάχη αυτή στην οποία νίκησαν οι Σύμμαχοι, οδήγησε τελικώς στη νίκη τους στον Πόλεμο της Ιβηρικής Χερσονήσου.

Τον Ιούλιο 1812 μετά τη μάχη της Σαλαμάνκα, οι Γάλλοι είχαν εκκενώσει τη Μαδρίτη, στην οποία εισήλθε ο στρατός του Ουέλλινγκτον στις 12 Αυγούστου 1812. Αναπτύσσοντας τρεις μεραρχίες να φρουρούν τις νότιες προσβάσεις, ο Ουέλλινγκτον βάδισε βόρεια με το υπόλοιπο τμήμα του στρατού του για να πολιορκήσει το φρούριο του Μπούργος, 230 χλμ. μακριά, αλλά είχε υποτιμήσει τη δύναμη του εχθρού και στις 21 Οκτώβρη είχε αναγκαστεί να εγκαταλείψει την πολιορκία του Μπούργος και να υποχωρήσει. Στις 31 Οκτωβρίου είχε εγκαταλείψει επίσης τη Μαδρίτη, και υποχώρησε πρώτα στη Σαλαμάνκα και μετά στη μικρή πόλη-οχυρό Θιουδάδ Ροδρίγο, κοντά στα πορτογαλικά σύνορα, για ν΄ αποφύγει την περικύκλωση από τους επερχόμενους γαλλικούς στρατούς από τα βορειοανατολικά και τα νοτιοανατολικά.

Ο Ουέλλινγκτον πέρασε το χειμώνα αναδιοργανώνοντας και ισχυροποιώντας τις δυνάμεις του. Σε αντίθεση, ο Ναπολέων απέσυρε πολλούς στρατιώτες από την Ισπανία για ν΄ αναδιοργανώσει και ενισχύσει τον κύριο στρατό του μετά την καταστροφική εισβολή στη Ρωσσία. Στις 20 Μαΐου 1813 ο Ουέλλινγκτον βάδισε με 121.000 άνδρες (53.749 Βρεταννούς, 39.608 Ισπανούς και 27.569 Πορτογάλους) από τη βόρεια Πορτογαλία μέσω των βουνών της βόρειας Ισπανίας και του ποταμού Έσλα, για να υπερφαλαγγίσει το γαλλικό στρατό των 66.000 ανδρών του στρατάρχη Ζουρντάν, που βρισκόταν μεταξύ των ποταμών Δούρου και Τάγου. Οι Γάλλοι υποχώρησαν στο Μπούργος, με τις δυνάμεις του Ουέλλινγκτον να πραγματοποιούν μακρές και δύσκολες πορείες για να τους αποκόψουν την οδό υποχώρησης προς τη Γαλλία. Ο Ουέλλινγκτον διοικούσε ο ίδιος μια μικρή κεντρική δύναμη σε μια παραπλανητική επίθεση, ενώ ο σερ Τόμας Γκρέιαμ (Sir Thomas Graham) διοικούσε το κύριο σώμα του συμμαχικού στρατού γύρω από τη δεξιά γαλλική πτέρυγα, σε έδαφος που θεωρείτο αδιαπέραστο.

Ο Ουέλλινγκτον εξαπέλυσε την επίθεσή του στη Βιτόρια στις 21 Ιουνίου, από τέσσερεις κατευθύνσεις, με συνολικά 81.000 στρατιώτες (57.000 Βρετανούς, 16.000 Πορτογάλους και 8.000 Ισπανούς).