Ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης (Αθήνα, 15 Νοεμβρίου 1883 - Αθήνα, 20 Απριλίου 1959) ήταν Έλληνας γλωσσολόγος και ένας εκ των ιδρυτών του Εκπαιδευτικού Ομίλου, οργάνου του εκπαιδευτικού δημοτικισμού με μεγάλη συμβολή στα εκπαιδευτικά προγράμματα των κυβερνήσεων υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο.
Το 1939, κατά τη διάρκεια του Καθεστώτος της 4ης Αυγούστου, του ανατέθηκε η έκδοση γραμματικής για τη δημοτική γλώσσα, η «Νεοελληνική Γραμματική».
Κληροδότησε την πνευματική και υλική του περιουσία- ανάμεσά της και την τεράστια βιβλιοθήκη του- στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ιδρύοντας (1959) το Ίδρυμα που φέρει το όνομά του και το οποίο συνεχίζει με σημαντικά δημοσιεύματα και άλλες δραστηριότητες την «καλλιέργεια και την αξιοποίηση της δημοτικής γλώσσας και την προαγωγή της παιδείας του ελληνικού λαού» κατά την επιθυμία του δωρητή.
Βιογραφία
Ο πατέρας του Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Αλέξανδρος, ήταν από την Κοζάνη με απώτερη καταγωγή από το Ξηρολίβαδο Ημαθίας. Η καταγωγή της μητέρας του, Ιουλίας το γένος Ροδοκανάκη, ήταν από τη Χίο.
Ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης, αποφοιτά από το Βαρβάκειο Γυμνάσιο. Η κλίση που είχε στα μαθηματικά ήταν η αιτία να γραφτεί αρχικά στη φυσικομαθηματική σχολή, για να αλλάξει εντελώς κατεύθυνση μετά από ένα χρόνο και να στραφεί στη φιλοσοφική σχολή και τις συναφείς θεωρητικές σπουδές.
Κατόπιν μετέβη στη Γερμανία, προκειμένου να ακολουθήσει παιδαγωγικές σπουδές. Εντέλει τον έλκυσε η Γλωσσολογία, για την οποία εκπόνησε διδακτορική διατριβή υπό την εποπτεία του Καρλ Κρουμπάχερ.
Ή διδακτορική του διατριβή Studien zu den Lehnwortern der mittelgriechischen Vulgarliteratur (Μελέτες για τις δάνειες λέξεις της δημώδους ελληνικής μεσαιωνικής φιλολογίας) τυπώθηκε στο Μαρβούργο το 1909.
Πριν ακόμη επιστρέψει στην Ελλάδα, καταπιάστηκε με τη δημιουργία του Εκπαιδευτικού Ομίλου, που κατόρθωσε να προβάλλει τη δημοτική γλώσσα ως σύμβολο μιας γλωσσικής επανάστασης με πολιτικές προεκτάσεις.
Το 1917 ο Τριανταφυλλίδης μαζί με τον Δελμούζο ορίζονται από την κυβέρνηση Βενιζέλου Ανώτεροι επόπτες τής Δημοτικής Εκπαιδεύσεως, θέσεις θεσπισμένες ειδικά για αυτούς, και σε συνεργασία με τον Γληνό, γενικό γραμματέα τού υπουργείου Παιδείας, ορίζονται υπεύθυνοι των γλωσσικών προγραμμάτων για το δημοτικό σχολείο.
Αποτέλεσμα της εργασίας τους ήταν η έκδοση των πρώτων σχολικών αναγνωστικών στη δημοτική, μια μεταρρύθμιση που θα διακοπεί βίαια το 1920, μετά την πτώση της κυβέρνησης Βενιζέλου με προτροπή μάλιστα της σχετικής Επιτροπείας της κυβέρνησης Γούναρη στην έκθεσή της «να πεταχτούν τα βιβλία έξω από τα σχολεία και να καούν στην πυρά».
Ο Τριανταφυλλίδης μετέβη και πάλι στη Γερμανία το 1920, για να επιστρέψει το 1923, επί Πλαστήρα, προκειμένου να διδάξει στην Παιδαγωγική Ακαδημία. Αργότερα έγινε ένας από τους πρώτους καθηγητές του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, μαζί με καθηγητές όπως ο Γιάννης Αποστολάκης, ο Χαράλαμπος Θεοδωρίδης και ο Αλέξανδρος Δελμούζος.
Αυτή την ιδεολογική ελευθερία που απλόχερα του πρόσφερε το πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, την αρνήθηκε τρις το πανεπιστήμιο Αθηνών και η Ακαδημία Αθηνών, υπό το κράτος του γλωσσολογικού συντηρητισμού της αθηναϊκής φιλοσοφικής σχολής και ιδιαίτερα του τμήματος κλασικής φιλολογίας, που εκείνη την εποχή δεχόταν την ιδεολογική επίδραση του καθηγητή και αργότερα ακαδημαϊκού Ιωάννη Σταματάκου. Ο Σταματάκος στη σχετική του εισήγηση λίγο-πολύ περιγράφει τον Μ. Τριανταφυλλίδη ως εγκληματία.
Το 1934 παραιτήθηκε από την καθηγητική του ιδιότητα και επέστρεψε στην Αθήνα, ασχολούμενος αποκλειστικά με τη συγγραφή του έργου του Ιστορική Εισαγωγή, του θεμέλιου πάνω στο οποίο συντάχθηκε αργότερα η Νεοελληνική Γραμματική.
Ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης πέθανε στις 20 Απριλίου του 1959 στην Αθήνα, χωρίς να έχει κάνει οικογένεια. Η περιουσία του βάσει διαθήκης κληροδοτήθηκε στο πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και δημιουργήθηκε το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών - Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου