Νίκος Ρίζος (Πέτα Άρτας, 30 Σεπτεμβρίου 1924- Αθήνα, 20 Απριλίου 1999)

Ο Νίκος Ρίζος (Πέτα Άρτας, 30 Σεπτεμβρίου 1924- Αθήνα, 20 Απριλίου 1999) ήταν Έλληνας ηθοποιός. Πρωταγωνίστησε σε πολλές κωμωδίες του ελληνικού κινηματογράφου. Παντρεύτηκε την επίσης ηθοποιό, Έλσα Ρίζου (Ελένη Λαμπροπούλου γ. 10/12/1933), με την οποία απέκτησε έναν γιο, τον Κωνσταντίνο (γ. 1/5/1966).

Έκανε την πρώτη του εμφάνιση στην κλασική επιθεώρηση «Ανθρωποι, άνθρωποι» το 1948, στο θέατρο «Μετροπόλιταν» και απέκτησε δικό του θίασο το 1959, ενώ το 1961 δημιούργησε τον θίασο "Βασίλης Αυλωνίτης - Γεωργία Βασιλειάδου - Νίκος Ρίζος", που διατηρήθηκε, σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία, μέχρι το 1965, παρουσιάζοντας διάφορες κωμωδίες τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Γερμανία για τους μετανάστες.

Το 1986 μετέτρεψε τον κινηματογράφο «Άστορ» της οδού Σταδίου σε θέατρο, το οποίο λειτούργησε υπό την καλλιτεχνική διεύθυνσή του μέχρι το 1990. Ο Νίκος Ρίζος, άλλωστε, υπήρξε πολύ επιτυχημένος θεατρικός επιχειρηματίας επί 27 χρόνια.

Έπαιξε σε περίπου 130 κινηματογραφικές ταινίες, όπως Το σωφεράκι του Γιώργου Τζαβέλλα, Ο θησαυρός του μακαρίτη του Νίκου Τσιφόρου, Ο Κλέαρχος, η Μαρίνα και ο κοντός, Συμμορία εραστών κ.α.

Στην τηλεόραση πρωταγωνίστησε μαζί με τη Μάρθα Καραγιάννη στη σειρά Ο δρόμος του Κώστα Λυχναρά, σε σενάριο Κώστα Πρετεντέρη και το 1999 στην τηλεοπτική μεταφορά του μυθιστορήματος του ακαδημαϊκού Τάσου Αθανασιάδη Η αίθουσα του θρόνου στο Mega. Ήταν η τελευταία του εμφάνιση στην τηλεόραση, μιας και την ημέρα προβολής του τελευταίου επεισοδίου της σειράς ο Νίκος Ρίζος πέθανε.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του κατοικούσε στου Γκύζη. Ο Νίκος Ρίζος υπέστη οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου στις 20 Απριλίου του 1999 και μεταφέρθηκε εσπευσμένα στο νοσοκομείο, όπου και κατέληξε από πνευμονικό οίδημα . Κηδεύτηκε, παρουσία πλήθους κόσμου, στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών.

Ο Τόμας Γκόρντον (ή Θωμάς Γόρδων ή αντιστράτηγος Θωμάς Γόρδας,, όπως αναφερόταν στην Ελλάδα, αγγλικά: Thomas Gordon, 1788 - 20 Απριλίου 1841)

 Ο Τόμας Γκόρντον (ή Θωμάς Γόρδων ή αντιστράτηγος Θωμάς Γόρδας,, όπως αναφερόταν στην Ελλάδα, αγγλικά: Thomas Gordon, 1788 - 20 Απριλίου 1841) ήταν Βρετανός (Σκωτσέζος) συνταγματάρχης, μεγαλοκτηματίας και περιηγητής, ένας από τους πρώτους Ευρωπαίους εθελοντές που ήλθαν στην Ελλάδα κατά την Επανάσταση του 1821. 

Γεννήθηκε στο Κέρνες, του Αμπέρντηνσιρ, στη Σκωτία. Ανήκε σε οικογένεια της οποίας ο γενάρχης εντοπίζεται χρονικά τον 17ο αιώνα Σπούδασε στο Κολλέγιο Ήτον και στο Κολλέγιο Μπρεϊζνόους.

Από το 1808-1810 υπηρέτησε στο «Royal Scots Greys», σύνταγμα ιππικού του βρετανικού στρατού ως δραγώνος και προάχθηκε στο βαθμό του λοχαγού Κληρονόμησε μεγάλη περιουσία και τον Μάιο του 1810 παραιτήθηκε από την υπηρεσία, για χάρη των ταξιδιών. Τον Αύγουστο του ίδιου έτους βρέθηκε στα Ιωάννινα όπου φιλοξενήθηκε από τον Αλή Πασά Μεταξύ του 1810 και του 1812, ταξίδεψε στην Αθήνα, την Κωνσταντινούπολη, τη Θεσσαλονίκη, καθώς και την Ανατολία, την Περσία και την Μπαρμπαριά

Το 1813 διετέλεσε λοχαγός του ρωσικού στρατού, ακολουθώντας τη σκωτική διασπορά στη Ρωσία και φέρεται ότι έκανε αρκετά για τη βελτίωση του ρωσικού ναυτικού Στις αρχές του 1814 επέστρεψε στή Σκωτία. Το 1815 πήγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου παντρεύτηκε την ελληνοαρμένισα Μπάρμπαρα Καν ή Βαρβάρα Σανά (αργότερα βαρόνη de Sedaiges). Την ίδια χρονιά βρέθηκε στο σαράι του Αλή Πασά στα Ιωάννινα και το φθινόπωρο στο Βουκουρέστι. Εκεί γνώρισε τους Αλέξανδρο και Δημήτριο Υψηλάντη

Η επιστροφή στην Αγγλία

 Η επιστροφή στην Ελλάδα

Στην Καποδιστριακή περίοδο

Στην Οθωνική περίοδο

Ιστορικό έργο και αποτίμηση αυτού

Κριτική

Τιμητικές διακρίσεις

Οικία Γκόρντον στο Άργος

"Οι Φόνοι της οδού Μοργκ "20/4/1841

 Οι Φόνοι της οδού Μοργκ είναι το πρώτο δείγμα του λογοτεχνικού είδους που συνηθίσαμε να το ονομάζουμε Αστυνομική Ιστορία και που οι ειδικοί μελετητές το θεωρούν υποκατηγορία της Πεζογραφίας Μυστηρίου. Συνεπώς εκτός από την μεγάλη λογοτεχνική της αξία, η ιστορία αυτή του Έντγκαρ Άλλαν Πόε έχει και μνημειακό χαρακτήρα.
Στην οδό Μοργκ των Παρισίων συμβαίνει μια μυστηριώδης και βάναυση δολοφονία δύο γυναικών. Πολυάριθμοι μάρτυρες δηλώνουν ότι άκουσαν τη φωνή του πιθανού δολοφόνου, κανείς όμως δεν μπόρεσε να καταλάβει ποια γλώσσα ήταν αυτή που μιλούσε. Έτσι, οι έρευνες της αστυνομίας βρίσκονται μπροστά σε ένα απόλυτο αδιέξοδο οπότε ο Αύγουστος Ντυπέν, αυτός ο ευφυής, εκκεντρικός, περιθωριακός διανοούμενος ερευνητής εγκληματικών ενεργειών, αναλαμβάνει να διαλευκάνει το μυστήριο των Φόνων της οδού Μοργκ, και από την πένα του μεγάλου Αμερικανού συγγραφέα κάνει την εμφάνιση του, στον χώρο της παγκόσμιας λογοτεχνίας, για πρώτη φορά, ο ιδιώτης αστυνομικός ντετέκτιβ, τα ίχνη του οποίου ακολούθησαν και όλοι οι επόμενοι διάσημοι συνάδελφοι του, ίχνη που χαράχτηκαν από την ιδιοφυία του Έντγκαρ Άλλαν Πόε. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Δημόκριτος ὁ Ἀβδηρίτης

Δημόκριτος ο Αβδηρίτης (460 - 370 π.X.)

Ο Δημόκριτος γεννήθηκε στα Άβδηρα γύρω στο 460 π.X. 

Φέρεται ως συγγραφέας πολλών έργων σε μαθηματικά, φυσική, αστρονομία, ψυχολογία, ηθική, μουσική, ιατρική. 

Αν και οι αρχαίες μαρτυρίες αναφέρουν ως εισηγητή της ατομικής θεωρίας τον Λεύκιππο, καμία ειδική αναφορά της διδασκαλίας του δεν σώζεται. 

Το αντίθετο συμβαίνει με τον φερόμενο ως μαθητή του Δημόκριτο στον οποίο παραπέμπουν όλες οι πηγές που έχουν σημασία για την ανασυγκρότηση της ατομικής φιλοσοφίας.
 
Ο Δημόκριτος, βρίσκεται όχι μόνο γεωγραφικά αλλά και πνευματικά στο αντίθετο άκρο από το Σικελό Εμπεδοκλή. 

Η σκέψη του τελευταίου χαρακτηρίζονταν από μιαν ισχυρή θρησκευτική τάση και ήταν ριζωμένη στην πυρετώδη κοινωνικοπολιτική ατμόσφαιρα της Σικελίας, Ωστόσο η φυσιογνωμία του Δημόκριτου έχει όλα τα χαρακτηριστικά του ψυχρού και εγκρατούς επιστήμονα, του ουσιαστικά αδιάφορου για τα θρησκευτικά προβλήματα και για τις κοινωνικές συγκρούσεις και τα πολιτικά οράματα.

Άτομα και κενό
Η ατομική θεωρία συμμερίζεται την Ελεατική απόρριψη της γένεσης και φθοράς των όντων και αποπειράται να εξηγήσει τις αλλαγές που παρατηρούμε στον κόσμο ως αναδιατάξεων των συστατικών και αναλλοίωτων στοιχείων των πραγμάτων. 

Οι Ατομικοί αποδέχονται μεν την ταύτιση του μηδενός και κενού, πειθαρχούν ωστόσο στα δεδομένα της αίσθησης και θεωρούν την πραγματικότητα της κίνησης και της μεταβολής βέβαιη και αδιαμφισβήτητη.

Έτσι, πρώτοι αυτοί θα απορρίψουν την έννοια της απόλυτα συμπαγούς πραγματικότητας και θα αποδεχθούν την ύπαρξη του κενού ως προϋπόθεση για την κίνηση των θεμελιωδών δομικών στοιχείων: των ατόμων.

Ενώ λοιπόν οι Ατομικοί υιοθετούν για τα όντα τις ιδιότητες που τους απέδιδαν οι Ελεάτες, δεν διστάζουν να αποδεχτούν την ύπαρξη του μηδενός, ταυτίζοντάς το με το κενό. Δημιουργούν ουσιαστικά ένα δυϊστικό σύστημα, επιμένοντας ότι «στην πραγματικότητα υπάρχουν μόνο άτομα και κενό» και ερμηνεύοντας τον κόσμο και τις μεταβολές του ως αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης αυτών των δύο αρχών. 

Η ύλη για τους Ατομικούς δεν είναι συνεχής και επ' άπειρον διαιρετή, αλλά αποτελείται από σταθερά και αναλλοίωτα στοιχειώδη σωματίδια «τόσο μικρά που διαφεύγουν από τις αισθήσεις μας» τα οποία είναι προσιτά μόνο στη νόηση. Γι' αυτά τα μικρά σωματίδια υιοθετήθηκε η ονομασία άτομα προκειμένου να δηλωθεί η αδυναμία της επ' άπειρον τομής τους και η σύσταση της ύλης από έσχατα σταθερά και αδιαίρετα στοιχεία.

Ιδιότητες των ατόμων
Τα άτομα είναι συμπαγείς, πλήρεις και αδιαπέραστες μονάδες ύλης που δεν περιέχουν μέσα τους μέρη του κενού ή μη όντος, ούτε διακρίνονται σε μέρη. 

Στο συμπαγή χαρακτήρα τους φαίνεται να στηρίζεται και το αδιαίρετό τους, αφού η διαιρετότητα προϋποθέτει την ύπαρξη κενού στο εσωτερικό τους. Είναι αγέννητα, άφθαρτα, άπειρα στον αριθμό και απαθή αφού δεν επηρεάζονται από το περιβάλλον και δεν μεταλλάσσονται. Είναι «χωρίς ποιότητα» (άποια) και δεν διαφέρουν όσον αφορά την υλική τους υπόσταση, αλλά μόνο ως προς το σχήμα (Α__Ν), την τάξιν (κατεύθυνση Ζ___Ν) και την θέσιν (κατάσταση ΑΝ___ΝΑ). 

Σημαντικότερες είναι οι διαφορές που αναφέρονται στο σχήμα με δύο λόγια θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι τα άπειρα σε ποσότητα άτομα εμφανίζουν μια άπειρη ποικιλία σχημάτων και μορφών. 

Κάποιες μαρτυρίες αναφέρουν και διαφορές μεγέθους μεταξύ των ατόμων. Ο Δημόκριτος μάλιστα φέρεται να υποστήριξε την ύπαρξη «πολύ μεγάλων» ατόμων, ωστόσο δεν είναι βέβαιο αν αποδέχονταν και διαφορές στο βάρος τους.

Η κίνηση των ατόμων
Σε αντίθεση με τους προγενέστερους Προσωκρατικούς, η ατομική θεωρία προσεγγίζει την κίνηση ως ιδιότητα σύμφυτη στην ύλη,που δεν χρειάζεται να δικαιολογηθεί ειδικά, ούτε να εξηγηθεί η προέλευσή της. Τα άτομα κινούνται διαρκώς στο κενό, όπου δεν συναντούν καμιά αντίσταση. Καθώς συγκρούονται μεταξύ τους, τα όμοια συνδέονται και παραμένουν μαζί, ενώ τα ανόμοια παίρνουν διαφορετικές κατευθύνσεις.

Τα σώματα που μας περιβάλλουν είναι σύνολα ατόμων που έχουν ενωθεί σε ένα σύμπλεγμα περισσότερο ή λιγότερο σταθερό. Στα συμπλέγματα αυτά, τα άτομα διατηρούν την ιδιαιτερότητα τους και μια σχετική αυτονομία. Η ένωσή τους είναι βέβαιο ότι κάποτε θα λυθεί και το σώμα θα πάψει να υπάρχει ως ενότητα.

 

Δεν είναι σαφές ποιοι ακριβώς «κανόνες» διέπουν τις ενώσεις των ατόμων και τη δημιουργία σωμάτων. 

Οι διαφορές στο βάρος των σωμάτων, μοιάζει να οφείλονται στις «ποσότητες» κενού που υπάρχει μέσα τους, ανάμεσα στα άτομάτους.

Η διαρκής κίνηση των ατόμων, οι συγκρούσεις και οι ενώσεις τους, δεν δημιουργούν μόνο επιμέρους σώματα, αλλά, σε μακροσκοπικό επίπεδο, και ολόκληρους κόσμους. 

Καθώς το πλήθος των ατόμων κινείται μέσα στο άπειρο κενό, τυχαίνει σε κάποια περιοχή να συγκεντρώνεται ένας μεγάλος αριθμός ατόμων και δημιουργείται μια δίνη, η οποία οδηγεί σε διαχωρισμό των ατόμων, σε επιμέρους συσσωματώσεις και στη δημιουργία ενός κόσμου. 

Με αυτόν τον τρόπο δημιουργούνται όχι ένας αλλά άπειροι κόσμοι. Πράγματι, καθώς το κενό όσο και τα άτομα είναι άπειρα, ασταμάτητα δημιουργούνται (και διαλύονται) νέοι κόσμοι, οι οποίοι διαφέρουν κατά το μέγεθος, το σχήμα, την ύπαρξη και κίνηση των άστρων τους και τις έμβιες μορφές τους.

Γνωσιοθεωρία
Όπως νωρίτερα ο Παρμενίδης και ο Ηράκλειτος, έτσι και ο Δημόκριτος εκφράζει επιφυλάξεις έναντι της αίσθησης και της αξιοπιστίας της. Συγκεκριμένα για τον Δημόκριτο «υπάρχουν δύο μορφές γνώσης, μια γνήσια και μια σκοτεινή. Στη σκοτεινή ανήκουν όλα τούτα: όραση, ακοή, όσφρηση, γεύση, αφή. Η άλλη η γνήσια είναι διαφορετική ...».

Με αφορμή την παρατήρηση ότι ένα και το αυτό αντικείμενο δημιουργεί διαφορετικές αισθητηριακές εντυπώσεις σε διαφορετικούς ανθρώπους, ο Δημόκριτος θεωρεί την αίσθηση αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης αντικειμένου και αισθητηριακού μηχανισμού του κάθε ανθρώπου και άρα συμβατική, επιφανειακή και ανίκανη να εισχωρήσει στο βάθος και στην ουσία των πραγμάτων. 

Το με ποιο τρόπο λειτουργεί αυτή η αλληλεπίδραση στις επιμέρους αισθήσεις δεν είναι σαφές. Σύμφωνα ωστόσο με κάποιες ενδείξεις, η αίσθηση παράγεται μέσω της συνάντησης ατόμων που απορρέουν από τα υλικά σώματα και από τα αισθητήρια όργανα.

Η γνήσια γνώση αντίθετα, κατά τον Δημόκριτο, δεν εξαρτάται από την αίσθηση, αλλά βασίζεται στη νόηση. Ακόμη και η νόηση, ωστόσο, περιγράφεται ως κάτι ανάλογο της αίσθησης και ανάγεται σε κινήσεις των ατόμων της ψυχής (η οποία επίσης αποτελείται από άτομα). 

Η νόηση έχει πάντως την ικανότητα να διεισδύει στις πιο «λεπτές» και δυσδιάκριτες περιοχές της πραγματικότητας, για τις οποίες δεν μπορούμε να έχουμε κανένα αισθητηριακό δεδομένο: τα άτομα και το κενό.

Ηθική
Σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στα νεότερα χρόνια, όπου η ηθική εκλαμβάνεται συνήθως ως ένα σύνολο κανόνων που μας επιβάλλονται καθορίζοντας δεσμευτικά τις πράξεις μας και τη στάση μας έναντι των άλλων ανθρώπων, στη δημοκρίτεια σκέψη η ηθική αποβλέπει κυρίως στην ευτυχία (ευδαιμονία) του κάθε ανθρώπου. Ο σκοπός αυτός ενυπάρχει στη ζωή κάθε ανθρώπου και εκφράζεται από τον Δημόκριτο με την έννοια της ευθυμίας.
«Οι άνθρωποι αποκτούν την ευθυμία με τη μετρημένη ευχαρίστηση και ζώντας με μέτρο. Η έλλειψη και η υπερβολή αντίθετα τείνουν να μεταστρέφονται και να προκαλούν στην ψυχή μεγάλες ταραχές. Οι ψυχές που κινούνται από μεγάλες αντιθέσεις δεν είναι ούτε ευσταθείς ούτε εύθυμες.»(DK 68B191)

Σύμφωνα λοιπόν με το Δημόκριτο η ευτυχία αποκτιέται μέσα σε μια διαβίωση που βασίζεται στο μέτρο. Πρόκειται στην ουσία για μια ισορροπημένη κατάσταση μετρημένης διαβίωσης, που παίρνει υπόψη τις ικανότητες του καθενός. 

Στην ουσία ο Δημόκριτος εκφράζει φιλοσοφικά το περίφημο αίτημα διαβίωσης σύμφωνα με το «μέτρον άριστον», προετοιμάζοντας συγχρόνως την αριστοτελική ηθική της «μεσότητας».

Αναστάσιος-Παντελεήμων Λειβαδίτης (20 Απριλίου 1922 - 30 Οκτωβρίου 1988)

Ο Αναστάσιος-Παντελεήμων Λειβαδίτης (20 Απριλίου 1922 - 30 Οκτωβρίου 1988) ήταν σημαντικός Έλληνας ποιητής. Γεννήθηκε και πέθανε στην Αθήνα. Καταγόταν από την Κοντοβάζαινα Γορτυνίας, από την πλευρά του πατέρα του, Λύσανδρου Λειβαδίτη.

Γιος του Λύσανδρου και της Βασιλικής, γεννήθηκε στην Αθήνα το βράδυ της Αναστάσεως του 1922. Είχε τέσσερα μεγαλύτερα αδέρφια, μια αδερφή και τρεις αδερφούς. Αδερφός του ήταν ο ηθοποιός Αλέκος Λειβαδίτης. Tο 1946 παντρεύεται τη Mαρία Στούπα, κόρη του Γεωργίου Στούπα και της Aλεξάνδρας Λογοθέτη και απέκτησε μαζί της μία κόρη. Θα γράψει για αυτήν το «Ερωτικό» το οποίο είναι από τα λίγα ποιήματα που υπάρχουν ηχογραφημένα σε απαγγελία του ίδιου του ποιητή.

Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, όμως τον κέρδισε η λογοτεχνία και συγκεκριμένα η ποίηση. Στα 1943, μέσα στα κατοχικά χρόνια, συμμετείχε στα ιδρυτικά Μέλη της Ένωσης Νέων Ελλήνων Λογοτεχνών.

Ανέπτυξε έντονη πολιτική δραστηριότητα στο χώρο της αριστεράς. Τον αποκάλεσαν «Ποιητή του Έρωτα και της Επανάστασης» Κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών ανήκε σε ομάδα της ΕΠΟΝ που διοργάνωνε εράνους και διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις, χωρίς να πάρει μέρος ως μάχιμος. Η δράση του αυτή είχε ως συνέπεια να συλληφθεί και να εξοριστεί. Αφέθηκε ελεύθερος μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας.

Το 1948 συλλαμβάνεται και εξορίζεται στο Μούδρο. Μεταφέρθηκε μετά από ένα χρόνο στη Μακρόνησο όπου ξεκίνησε τη συγγραφή του «Φυσάει στα σταυροδρόμια του κόσμου». Μεταφέρθηκε στον Αϊ Στράτη κι από κει στις φυλακές Χατζηκώστα στην Αθήνα, απ' όπου αφέθηκε ελεύθερος το 1951. Τελικά το δικαστήριο (Πενταμελές Εφετείο Αθηνών, 10 Φεβρουαρίου 1955) τον απάλλαξε λόγω αμφιβολιών.

Στο ελληνικό κοινό ο Τάσος Λειβαδίτης εμφανίστηκε το 1946, μέσα από τις στήλες του περιοδικού Ελεύθερα Γράμματα (τεύχ. 55,15-11-46) με το ποίημα «Το τραγούδι του Χατζηδημήτρη». Το 1947 συνεργάστηκε στην έκδοση του περιοδικού «Θεμέλιο». Το 1952 εξέδωσε την πρώτη του ποιητική σύνθεση με τίτλο «Μάχη στην άκρη της νύχτας» και εργάστηκε επίσης σαν κριτικός ποίησης στην εφημερίδα Αυγή, από το 1954 - 1980 (με εξαίρεση τα έτη 1967-74 που η εφημερίδα είχε κλείσει λόγω δικτατορίας) και το περιοδικό «Επιθεώρηση Τέχνης» (1962-1966), όπου δημοσίευσε πολιτικά και κριτικά δοκίμια.

Στο διάστημα της Χούντας των Συνταγματαρχών ο ποιητής για βιοποριστικούς λόγους μεταφράζει ή διασκευάζει λογοτεχνικά έργα για λαϊκά περιοδικά ποικίλης ύλης με το ψευδώνυμο Pόκκος.

Ο Τάσος Λειβαδίτης πέθανε στην Αθήνα στις 30 Οκτωβρίου 1988, στο Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο από ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής. Μετά το θάνατό του εκδόθηκαν χειρόγραφα ανέκδοτα ποιήματά του με τον τίτλο «Χειρόγραφα του Φθινοπώρου».

Άννα Κομνηνή η γέννηση της λόγιας πριγκίπισσας

Άννα Κομνηνή η γέννηση της λόγιας πριγκίπισσας

Ο Αλέξιος Α΄ Κομνηνός, όταν γύρισε στο παλάτι από τους πολέμους του με τους Νορμανδούς, ήταν κατάκοπος και εξαντλημένος. Μετά από τρεις ημέρες δέχτηκε το καλύτερο δώρο που μπορούσε να του χαρίσει η γυναίκα του Ειρήνη. Ένα όμορφο κοριτσάκι. Ο Αλέξιος σήκωσε τα μάτια του στον ουρανό και αναφώνησε:
-Ευχαριστώ, Κύριε. Αν δεν έρθει ξοπίσω της γιος, αυτή θα είναι διάδοχός μου, αυτή θα στηρίξει το θρόνο μου.
Μέσα στην κούνια τής φόρεσαν το αυτοκρατορικό διάδημα και την αρραβώνιασαν με το δεκάχρονο Κωνσταντίνο Δούκα, γιο του εκθρονισμένου αυτοκράτορα Μ. Δούκα.
από το πολύ καλό βιβλίο της Σοφίας Παπαδάκη, Ιστορίες από το Βυζάντιο
Αργότερα γεννήθηκε ο γιος του και κατοπινός αυτοκράτορας Ιωάννης Β΄Κομνηνός, με τον οποίο η Άννα συγκρούστηκε επειδή ήθελε να προωθήσει στο θρόνο το δεύτερο σύζυγό της, Νικηφόρο Βρυέννιο.

Στέλιος Κυριακίδης

 

Το 1946, ο 36χρονος Στέλιος Κυριακίδης αποφάσισε να συμμετάσχει στον περίφημο πεντηκοστό Διεθνή Μαραθώνιο της Βοστώνης (42.195 μ.), μετά από τιμητική πρόσκληση των διοργανωτών.

Τα γεγονότα ότι λόγω της Κατοχής ήταν αδύναμος και υποσιτισμένος, ότι είχε πέντε χρόνια να αγωνιστεί σε Μαραθώνιο και η έλλειψη προπόνησης, προκαλούσαν την σύζυγό του: «Είσαι τρελός; Έτσι κοκαλιάρης όπως είσαι θα πεθάνεις!».
Έτσι ξεκίνησε τις προπονήσεις ακόμη και μέσα στο χιόνι, ενώ κάποια στιγμή λιποθύμησε από την εξάντληση. Όμως, ο Σ.Ε.Γ.Α.Σ. αδυνατούσε να στείλει βεβαίωση-πιστοποίηση ερασιτέχνη αθλητή. ούτε βίζα μπορούσε να βγάλει καθώς ήταν προνόμιο μόνο Αμερικανών υπηκόων, αλλά με την βοήθεια του πρόξενου, τον οποίο γνώριζε, την απέκτησε.
Παρόλα αυτά το ταξίδι με το πλοίο θα του στερούσε απαραίτητες προπονήσεις ή ακόμη και την συμμετοχή του στον αγώνα, ενώ το αεροπορικό εισιτήριο για Παρίσι κόστιζε 575 δολάρια με τον ίδιο να δηλώνει: «Όταν άκουσα το ποσόν τρελάθηκα. Εκείνη την ημέρα θα πήγα 30 φορές πάνω κάτω την οδό Σταδίου». Μετά από αντιρρήσεις της συζύγου του, πούλησε την ηλεκτρική κουζίνα και το ραδιόφωνό τους, ενώ κατάφερε να λάβει και από την Δ.Ε.Η., όπου δούλευε, επιταγή 1.000 δολαρίων (από την ταραχή του ξέχασε να ευχαριστήσει). 

Όταν η τράπεζα αρνήθηκε να του δώσει συνάλλαγμα είπε αγανακτισμένος στον διευθυντή: «Τρέχω για την Ελλάδα από το 1933. αγωνίζομαι για τη γαλανόλευκη. δεν είμαι κανένας τυχοδιώκτης».
Τελικά, στις 4 Απριλίου 1946 επιβιβάστηκε για πρώτη φορά σε αεροπλάνο, πετώντας για Αμερική.

Στην Αμερική, οι γιατροί πίστευαν πως θα πέθαινε από εξάντληση κατά την διαδρομή, καθώς ήταν εξαιρετικά αδύναμος και καχεκτικός. αλλά οι αντιρρήσεις τους ξεπεράστηκαν από την αθλητική ομοσπονδία. Προπολεμικά ο Κυριακίδης είχε συμμετάσχει στον Μαραθώνιο της Βοστώνης του 1930, εγκαταλείποντας λόγω των καινούργιων αθλητικών υποδημάτων που του είχαν χαρίσει Έλληνες ομογενείς και τα οποία τον πλήγωσαν. 

Κατά την παραμονή του στην Αμερική υποσχέθηκε πως δεν θα εγκατέλειπε ξανά λέγοντας: «Ήρθα να τρέξω για επτά εκατομμύρια πεινασμένους Έλληνες.». Ο μάγειρας του ξενοδοχείου όπου διέμενε ήταν Έλληνας ομογενής και τον βοήθησε να πάρει πέντε κιλά μέσα σε λίγες ημέρες. 

Την ημέρα του αγώνα, όμως, οι γιατροί είχαν και πάλι τις ενστάσεις τους, σχετικά με την υγεία του Κυριακίδη. Έτσι υπέγραψε υπεύθυνη δήλωση, σύμφωνα με την οποία ήταν ενήμερος για τους κινδύνους, αναλαμβάνοντας όλη την ευθύνη (κάποιες εφημερίδες τον αποκαλούσαν «ο κοκκαλιάρης 'Ελληνας»).

Κατά τις 12:00, στις 20 Απριλίου 1946, δόθηκε η εκκίνηση του Μαραθωνίου της Βοστώνης. Οι κύριοι διεκδικητές της νίκης ήταν ο Αμερικανός Τζόνυ Κέλυ (2 νίκες, 7 δεύτερες θέσεις, 61 συμμετοχές) και ο Καναδός Ζεράρντ Κοτέ (4 νίκες). 

Πριν τον αγώνα κάποιος έδωσε στον Κυριακίδη ένα διπλωμένο χαρτάκι να το διαβάσει λίγο πριν την έναρξη. Από την μια πλευρά έγραφε «Ή ταν ή επί τας» και από την άλλη «Νενικήκαμεν». Είχε ζητήσει από την επιτροπή να αγωνιστεί με τον αριθμό 7 (τυχερός αριθμός στην Αρχαία Ελλάδα) και έτσι του δόθηκε το 77 (δυο φορές τυχερός). 

Ακολουθώντας την τακτική που ακολουθούσε πάντα, δεν σπατάλησε δυνάμεις από την αρχή αλλά επιτάχυνε από το μέσον της διαδρομής (είχε βάλει σαν «σημάδια» διάφορα κτήρια, τοποθεσίες και τα παντελονάκια των συναγωνιστών του). 

Επίσης κοιτούσε μόνο μπροστά αναφέροντας: «όταν ένας μαραθωνοδρόμος κοιτάζει πίσω του, δίνει φτερά στον αντίπαλο». Στα τελευταία χιλιόμετρα προπορευόταν μαζί με τον Τζόνυ Κέλυ. 

Τόσο ομογενείς όσο και Αμερικανοί τον ενθάρρυναν, ενώ ένας ομογενής θέλοντας να τον βοηθήσει, του προσέφερε ένα πορτοκάλι χτυπώντας τον ενθαρρυντικά στην πλάτη και μπερδεύτηκε στα πόδια του, κάνοντάς τον να χάσει ρυθμό και έδαφος. Κάποιος άλλος Έλληνας του φώναξε: «Καλά πας, Στέλιο! Έστω δεύτερος». 

Παρακάτω, ένας Αμερικανός δημοσιογράφος που παρακολουθούσε τον αγώνα με αυτοκίνητο, τον πληροφόρησε: «ο Κέλυ «έσπασε», είναι ώρα να φύγεις». Τότε συνέβη κάτι, που ο Κυριακίδης θυμόταν με συγκίνηση: «...ένας ηλικιωμένος Έλληνας να τραβάει τα μαλλιά του και να λέει: Για την Ελλάδα Στέλιο μου! Για τα παιδιά σου!». 

Τότε ο Στέλιος Κυριακίδης έδωσε όλα τα σωματικά του αποθέματα κατακτώντας την νίκη, φωνάζοντας στον τερματισμό: «For Greece!» (Για την Ελλάδα).
Ο χρόνος του 2:29:27 αποτέλεσε τον καλύτερο στην Ευρώπη και για 22 χρόνια τον καλύτερο στην Ελλάδα.

Οι Αμερικανοί τον αποκάλεσαν «ο απόγονος του Φειδιππίδη» και σε ερώτηση που του τέθηκε: «Τι θα ήθελες να κάνουμε για σένα;»,-ενώ του προσφέρθηκαν χρήματα για να γίνει επαγγελματίας αθλητής και είχε προτάσεις από το Χόλιγουντ για να γίνει ηθοποιός- απάντησε: «Για μένα τίποτα. Μόνο για την Ελλάδα…», επιμένοντας: «Σας παρακαλώ, μην ξεχάσετε τη χώρα μου».

Ο Τζόνυ Κέλυ (ήταν ο επικρατέστερος για τη νίκη) όταν ρωτήθηκε γιατί δεν κατάφερε να κερδίσει τον αγώνα, απάντησε: «Πως θα μπορούσα να κερδίσω ποτέ έναν τέτοιον αθλητή; Εγώ έτρεχα για τον εαυτό μου κι αυτός για μια ολόκληρη πατρίδα». Αργότερα, ο Κυριακίδης τηλεγράφησε στην Δ.Ε.Η.: «Ενίκησα με δεύτερον τον Κέλυ και τρίτον τον Κοτέ. Αγών σκληρός. Ευτυχής διότι ενίκησα». 

Την επομένη του αγώνα στην εφημερίδα της Βοστώνης (Boston Sunday Post), στο άρθρο «Η νίκη ανήκει σε δύο έθνη», ο δημοσιογράφος είχε γράψει: «Έχω ξαναδεί πολλούς αθλητές να κλαίνε είτε από χαρά για το θρίαμβό τους είτε από λύπη για την ήττα τους. 

Αυτός ο Αθηναίος με τα ευγενή αισθήματα δάκρυσε αληθινά, με δάκρυα που έβγαιναν μέσα από τη δυνατή ελληνική καρδιά του. Μια καρδιά που δεν τον πρόδωσε στα 26 μίλια που διήνυσε, αλλά που κόντεψε να σπάσει όταν έφτασε στο τέρμα, τόσο από περηφάνια για τη νίκη του όσο και από θλίψη για τις κακουχίες που περνούσε η πατρίδα του».

Το «Πακέτο Κυριακίδη» Ο Στέλιος Κυριακίδης, μετά τον αγώνα έμεινε για περίπου ένα μήνα στην Αμερική, αποσκοπώντας στην συγκέντρωση βοήθειας για την Ελλάδα, καθώς η νίκη του είχε προκαλέσει την συμπάθεια σε Αμερικανούς και κυρίως σε Έλληνες ομογενείς. 

Τελικά το ποσό που κατάφερε να συγκεντρώσει έφθασε τα 250.000 δολάρια, ενώ η οικογένεια Λιβανού έστειλε δύο πλοία με είδη πρώτης ανάγκης (τρόφιμα, ρούχα και φάρμακα). Η βοήθεια αυτή ονομάστηκε «Πακέτο Κυριακίδη». 

Τον Μάιο του 1947, ως απόρροια της δημοσιότητας που είχε δοθεί στην κατάσταση της Ελλάδας, λόγω του Μαραθωνίου της Βοστώνης, τέθηκε σε εφαρμογή εσπευσμένη οικονομική βοήθεια από την Αμερική (400.000 δολάρια), πριν το Σχέδιο Μάρσαλ. 

Στις 23 Μαΐου 1946, ο Κυριακίδης επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου περίπου ένα εκατομμύριο Έλληνες τον υποδέχθηκαν με τιμές ήρωα. 

Έπειτα, πραγματοποιήθηκε επίσημη τελετή στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, όπου ο λόγος του δακρυσμένου Κυριακίδη (δήλωνε: «Είμαι υπερήφανος που είμαι Έλλην») συγκίνησε το πλήθος. Η επιστροφή στο σπίτι του στην Φιλοθέη κράτησε 8 ώρες. Για πρώτη φορά μετά την Κατοχή, φωταγωγήθηκε η Ακρόπολη προς τιμήν του.

----

"Δεν θέλω τίποτα για εμένα. Το μόνο που ζητώ, κύριε Τρούμαν, είναι να στείλετε ρούχα και τρόφιμα στα 7 εκατομμύρια Έλληνες που λιμοκτονούν. Αυτό ζητάω. Να βοηθήσετε τον λαό μου που υποφέρει".
Φτωχόπαιδο ήταν και κάποια στιγμή ξεκίνησε τον αθλητισμό στην Λεμεσό. Του άρεσε να τρέχει από πιτσιρίκι. Κατάφερε, μάλιστα, να πάρει μέρος ως δρομέας με την ελληνική εθνική ομάδα στους ολυμπιακούς αγώνες του 1936!
Αγροτόπαιδο, με έρωτα για τον αθλητισμό και ταλέντο, από το 1934 τα μαζεύει και μετακομίζει στο Χαλάνδρι.
Τα' μπλεξε ο πόλεμος μετά. Υπέφερε ο κόσμος. Έτσι κι αυτός, έτσι και η οικογένειά του. Το 1940 έκοψε το τρέξιμο και κοίταξε μόνο να ζήσει.

Πείνα! Έβλεπε τους παλιούς του συναθλητές, εκείνη την μεγάλη ομάδα του 1930, να λιμοκτονούν ή να τους σκοτώνει ο γερμανικός κατοχικός στρατός.
Παντρεύτηκε, έκανε παιδιά, τέλειωσε η Κατοχή, άρχισε η φαγωμάρα του Εμφυλίου. Αδερφός να σκοτώνει αδερφό εκείνα τα μαύρα χρόνια.
Παίρνει την μεγάλη απόφαση το 1946 να ξανατρέξει. Λίγη προπόνηση, ελάχιστο φαγητό από τους γείτονες, δύσκολα χρόνια. Ήθελε να πάει στην Αμερική. Στην Βοστώνη. Στον φημισμένο μαραθώνιο! Ελπίζοντας ότι και μόνο με την παρουσία του θα μπορέσει να ευαισθητοποιήσει τους Αμερικάνους για να βοηθήσουν τον λαό μας που τα περνούσε δύσκολα όσο ποτέ άλλοτε.
Πώς, όμως, να αγοράσει εισιτήριο για την Αμερική; Με τι λεφτά; Μαζεύει και πουλάει τα μισά έπιπλα του σπιτιού. Πιάνει πέντε δραχμές στο χέρι, του δίνουν με τα πολλά και κάμποσα ακόμα από την δουλειά του και πάει και βγάζει αεροπορικό εισιτήριο. Μονό! Δεν είχε λεφτά για «μετ' επιστροφής».
Μέσα από τα χαλάσματα της Αθήνας, βρήκε το κουράγιο να πετάξει για Αμερική ρισκάροντας τα πάντα. Με μοναδικό σκοπό να. τρέξει! Τίποτα άλλο!

Ο πιο δύσκολος μαραθώνιος της εποχής - κι ακόμα φημισμένος - ήταν αυτός της Βοστώνης. Φαβορί ο τεράστιος Άγγλος Κένεθ Μπέιλι και ο Αμερικάνος, νικητής της προηγούμενης χρονιάς, Τζόνι Κέλι. Κι από κοντά ένας Καναδός αθληταράς.
Πριν τον αγώνα όλοι οι αθλητές έπρεπε να περάσουν από γιατρό. Πάει και ο Κυριακίδης, τον εξετάζουν οι Αμερικάνοι και του λένε:
«Δεν μπορείς να τρέξεις.».
- Μα, γιατί; Γιατί δεν μπορώ ενώ έκανα τόσο ταξίδι;
- Είσαι πολύ αδύναμος, νεαρέ Έλληνα. Θα πεθάνεις στον δρόμο από την εξάντληση, έτσι κοκαλιάρης όπως είσαι. Δεν θα αντέξεις ούτε για μερικά χιλιόμετρα.

Παίρνει ουσιαστικά την προσωπική ευθύνη και λέει «φέρτε μου το χαρτί να το υπογράψω ότι θα τρέξω κι αναλαμβάνω όποιον κίνδυνο υπάρχει για την ζωή μου. Θα τρέξω κι ας πεθάνω εδώ πέρα.».

Αρχίζει ο αγώνας. 20 Απριλίου 1946 ήτανε. Ξεκίνησε αργά ο Στέλιος Κυριακίδης, αλλά ανέβαζε στροφές. Όλο και πλησίαζε τους πρώτους, όλο και πατούσε καλύτερα. Στο 40 χιλιόμετρο έπιασε τον Κέλι, τον πρωτοπόρο.

Ναι, κέρδισε! Με πανευρωπαϊκό ρεκόρ! Παραμιλούσε η Αμερική.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τρούμαν καλεί τον Κυριακίδη στον Λευκό Οίκο, μαζί με τον δεύτερο, τον Αμερικάνο Τζόνι Κέλι.

Κι όταν λέμε Κέλι να αναφέρουμε ότι 15 φορές βγήκε στην καριέρα του μέσα στην πρώτη πεντάδα του μαραθωνίου της Βοστώνης, ενώ το 2000 ανακηρύχθηκε από το Runner's World ο κορυφαίος δρομέας για τον περασμένο αιώνα.
Ρωτάει ο Χάρι Τρούμαν τον Τζόνι Κέλι: «Καλά, βρε παιδί μου. Πώς έχασες απ' αυτόν τον κοκαλιάρη (σ.σ. έτσι τον έλεγαν οι εφημερίδες) κι αδύναμο Έλληνα;».
Απάντηση Κέλι: «Μόνο εγώ έχασα; Κανένας δεν μπόρεσε να τον κερδίσει. Εγώ έτρεχα για τον εαυτό μου κι αυτός για έναν ολόκληρο λαό, για μια ιδεολογία...».
Ο Τρούμαν χαμογελάει και γυρνάει προς τον Κυριακίδη. «Εσύ, παιδί μου, είσαι άξιος συγχαρητηρίων. Για πες μου. Τι θες να κάνω για σένα; Θες ρούχα; Τρόφιμα να δυναμώσεις; Χρήματα; Ό,τι θες από μένα».

Απάντηση Κυριακίδη: «Σας ευχαριστώ, πρόεδρε. Δεν θέλω τίποτα για εμένα. Το μόνο που ζητώ, κύριε Τρούμαν, είναι να στείλετε ρούχα και τρόφιμα στα 7 εκατομμύρια Έλληνες που λιμοκτονούν. Αυτό ζητάω. Να βοηθήσετε τον λαό μου που υποφέρει».

Αυτό που έγινε μετά ήταν απίστευτο. Από δωρεές των Αμερικάνων μαζεύτηκαν τόνοι από τρόφιμα, φάρμακα, κουβέρτες. Δεν είχαν πώς να τα μεταφέρουν. Μόλις βρέθηκαν έξι καράβια, με τη συνδρομή της οικογένειας Λιβανού, έφτασε η βοήθεια στην Ελλάδα. Το «Πακέτο Κυριακίδη», όπως το ονόμασαν.
Συγκεντρώθηκαν, επίσης, 250.000 δολάρια για να δοθούν στους ταλαιπωρημένους Έλληνες από την Κατοχή και τον Εμφύλιο! Ποσό τεράστιο για την εποχή. Όλες οι αμερικάνικες εφημερίδες τον είχαν πρωτοσέλιδο, ενώ ο ίδιος έτρεχε από Πολιτεία σε Πολιτεία της Αμερικής για να φέρει κι άλλη βοήθεια στην τσακισμένη Ελλάδα.

Ένας λαός που πέθαινε στους δρόμους από την εισβολή του ναζισμού και τον Εμφύλιο, μπόρεσε να χαμογελάσει ξανά απ' αυτόν τον τεράστιο Έλληνα. Την μέρα που ήρθε από τις ΗΠΑ στην Αθήνα, στις 23 Μαϊου, ξεχύθηκε στους δρόμους ένα εκατομμύριο κόσμος για να τον υποδεχτεί.

Είχαν φτάσει απ' όλη την Ελλάδα άνθρωποι στην πρωτεύουσα για να τον ευχαριστήσουν. Εκείνη τη μέρα ήταν η πρώτη φορά που φωταγωγήθηκε ξανά η Ακρόπολη από τότε που άρχισε ο πόλεμος. Και θεωρήθηκε το πρώτο χαρμόσυνο γεγονός για τον τόπο ύστερα από τόσα καταραμένα χρόνια. Ο Κυριακίδης έδωσε χαρά, περηφάνια, ανακούφιση στους συνανθρώπους του.

Πόσο γνήσιος ο Στέλιος Κυριακίδης! Πόσο αυθεντικός. Και τι ψυχή! Μεγαλείο.

Ο γιός του, απλόχερα και χωρίς να ζητήσει ποτέ καμία αμοιβή, προσέφερε χρόνια μετά όλα τα κειμήλια του Στέλιου Κυριακίδη στο Μουσείο του Μαραθωνίου δρόμου στον Μαραθώνα.

20 Απριλίου : Ημέρα Κινέζικης Γλώσσας

 

20 Απριλίου : Ημέρα Κινέζικης Γλώσσας

Η Ημέρα της Κινέζικης Γλώσσας καθιερώθηκε το 2010 από την ΟΥΝΕΣΚΟ για να τιμηθεί η κινεζική γλώσσα, μία από τις έξι επίσημες γλώσσες του ΟΗΕ.

Η 20η Απριλίου επελέγη ως Ημέρα της Κινεζικής Γλώσας (UN Chinese Language Day), επειδή την ημερομηνία αυτή τιμάται στην Κίνα ο Τσανγκ Τζιέ, μία μυθική φιγούρα της χώρας, που έζησε γύρω στο 2650 π.Χ. και θεωρείται ότι ανακάλυψε τα κινέζικα ιδεογράμματα.

Zουάν Μιρό (Joan Miró i Ferrá, 20 Απριλίου 1893 – 25 Δεκεμβρίου 1983)

 Ο Zουάν Μιρό (στα καταλανικά αποδίδεται Ζουάν ή Τζουάν Μιρό, ενώ η ισπανική εκδοχή Χουάν Μιρό είναι λανθασμένη προφορά του ονόματος) (Joan Miró i Ferrá, 20 Απριλίου 1893 – 25 Δεκεμβρίου 1983) ήταν Καταλανός ζωγράφος και γλύπτης και θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους υπερρεαλιστές καλλιτέχνες του 20ού αιώνα.

Γεννήθηκε το 1893 στην Βαρκελώνη και σε ηλικία 14 ετών φοίτησε στην Εμπορική Σχολή, αν και παράλληλα παρακολουθούσε κρυφά μαθήματα στην Σχολή Καλών Τεχνών και αργότερα στην Ακαδημία Galí μέχρι το 1915. 

Το 1920 μετακόμισε στο Παρίσι όπου συμμετείχε στους καλλιτεχνικούς κύκλους της Μονμάρτης και γνωρίστηκε αρχικά με το κίνημα του ντανταϊσμού και αργότερα με τους υπερρεαλιστές, κάτω από την επίδραση των οποίων άρχισε να διαμορφώνει ένα ιδιαίτερο και προσωπικό ύφος στη ζωγραφική του. 

Ο μεγαλύτερος ίσως θεωρητικός του υπερρεαλισμού και ένα από τα ηγετικά στελέχη του, ο Αντρέ Μπρετόν, αναφερόμενος στον Μιρό δήλωσε πως "είναι ο περισσότερο σουρρεαλιστής από όλους". 

Το 1921 πραγματοποιήθηκε η πρώτη ατομική του έκθεση στο Παρίσι, ενώ περίπου δέκα χρόνια αργότερα, η πρώτη ατομική του έκθεση στη Νέα Υόρκη.

Το 1926 ασχολήθηκε με τη σκηνογραφία και σε συνεργασία με τον Μαξ Ερνστ σχεδίασε τα κοστούμια και τα σκηνικά για τα Ρώσικα Μπαλέτα Σεργκέι Ντιαγκίλεφ. Το 1955 εγκατέλειψε προσωρινά τη ζωγραφική και αφοσιώθηκε περισσότερο στις γραφικές τέχνες και τα κεραμικά.

Το 1975 δημιουργήθηκε το Ίδρυμα Ζουάν Μιρό στο Κέντρο Σπουδών Σύγχρονης Τέχνης στη Βαρκελώνη. Ο ίδιος ο Μιρό δώρισε στο ίδρυμα περίπου 5000 σχέδια του.

Πέθανε το 1983 στην πόλη της Μαγιόρκα, σε ηλικία 90 ετών.

Μανόλης Τριανταφυλλίδης (Αθήνα, 15 Νοεμβρίου 1883 - Αθήνα, 20 Απριλίου 1959)

Ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης (Αθήνα, 15 Νοεμβρίου 1883 - Αθήνα, 20 Απριλίου 1959) ήταν Έλληνας γλωσσολόγος και ένας εκ των ιδρυτών του Εκπαιδευτικού Ομίλου, οργάνου του εκπαιδευτικού δημοτικισμού με μεγάλη συμβολή στα εκπαιδευτικά προγράμματα των κυβερνήσεων υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο. 

Το 1939, κατά τη διάρκεια του Καθεστώτος της 4ης Αυγούστου, του ανατέθηκε η έκδοση γραμματικής για τη δημοτική γλώσσα, η «Νεοελληνική Γραμματική».

Κληροδότησε την πνευματική και υλική του περιουσία- ανάμεσά της και την τεράστια βιβλιοθήκη του- στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ιδρύοντας (1959) το Ίδρυμα που φέρει το όνομά του και το οποίο συνεχίζει με σημαντικά δημοσιεύματα και άλλες δραστηριότητες την «καλλιέργεια και την αξιοποίηση της δημοτικής γλώσσας και την προαγωγή της παιδείας του ελληνικού λαού» κατά την επιθυμία του δωρητή.

Βιογραφία

Ο πατέρας του Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Αλέξανδρος, ήταν από την Κοζάνη με απώτερη καταγωγή από το Ξηρολίβαδο Ημαθίας. Η καταγωγή της μητέρας του, Ιουλίας το γένος Ροδοκανάκη, ήταν από τη Χίο. 

Ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης, αποφοιτά από το Βαρβάκειο Γυμνάσιο. Η κλίση που είχε στα μαθηματικά ήταν η αιτία να γραφτεί αρχικά στη φυσικομαθηματική σχολή, για να αλλάξει εντελώς κατεύθυνση μετά από ένα χρόνο και να στραφεί στη φιλοσοφική σχολή και τις συναφείς θεωρητικές σπουδές. 

Κατόπιν μετέβη στη Γερμανία, προκειμένου να ακολουθήσει παιδαγωγικές σπουδές. Εντέλει τον έλκυσε η Γλωσσολογία, για την οποία εκπόνησε διδακτορική διατριβή υπό την εποπτεία του Καρλ Κρουμπάχερ.

Ή διδακτορική του διατριβή Studien zu den Lehnwortern der mittelgriechischen Vulgarliteratur (Μελέτες για τις δάνειες λέξεις της δημώδους ελληνικής μεσαιωνικής φιλολογίας) τυπώθηκε στο Μαρβούργο το 1909.

Πριν ακόμη επιστρέψει στην Ελλάδα, καταπιάστηκε με τη δημιουργία του Εκπαιδευτικού Ομίλου, που κατόρθωσε να προβάλλει τη δημοτική γλώσσα ως σύμβολο μιας γλωσσικής επανάστασης με πολιτικές προεκτάσεις. 

Το 1917 ο Τριανταφυλλίδης μαζί με τον Δελμούζο ορίζονται από την κυβέρνηση Βενιζέλου Ανώτεροι επόπτες τής Δημοτικής Εκπαιδεύσεως, θέσεις θεσπισμένες ειδικά για αυτούς, και σε συνεργασία με τον Γληνό, γενικό γραμματέα τού υπουργείου Παιδείας, ορίζονται υπεύθυνοι των γλωσσικών προγραμμάτων για το δημοτικό σχολείο. 

Αποτέλεσμα της εργασίας τους ήταν η έκδοση των πρώτων σχολικών αναγνωστικών στη δημοτική, μια μεταρρύθμιση που θα διακοπεί βίαια το 1920, μετά την πτώση της κυβέρνησης Βενιζέλου με προτροπή μάλιστα της σχετικής Επιτροπείας της κυβέρνησης Γούναρη στην έκθεσή της «να πεταχτούν τα βιβλία έξω από τα σχολεία και να καούν στην πυρά».

Ο Τριανταφυλλίδης μετέβη και πάλι στη Γερμανία το 1920, για να επιστρέψει το 1923, επί Πλαστήρα, προκειμένου να διδάξει στην Παιδαγωγική Ακαδημία. Αργότερα έγινε ένας από τους πρώτους καθηγητές του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, μαζί με καθηγητές όπως ο Γιάννης Αποστολάκης, ο Χαράλαμπος Θεοδωρίδης και ο Αλέξανδρος Δελμούζος.

Αυτή την ιδεολογική ελευθερία που απλόχερα του πρόσφερε το πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, την αρνήθηκε τρις το πανεπιστήμιο Αθηνών και η Ακαδημία Αθηνών, υπό το κράτος του γλωσσολογικού συντηρητισμού της αθηναϊκής φιλοσοφικής σχολής και ιδιαίτερα του τμήματος κλασικής φιλολογίας, που εκείνη την εποχή δεχόταν την ιδεολογική επίδραση του καθηγητή και αργότερα ακαδημαϊκού Ιωάννη Σταματάκου. Ο Σταματάκος στη σχετική του εισήγηση λίγο-πολύ περιγράφει τον Μ. Τριανταφυλλίδη ως εγκληματία.

Το 1934 παραιτήθηκε από την καθηγητική του ιδιότητα και επέστρεψε στην Αθήνα, ασχολούμενος αποκλειστικά με τη συγγραφή του έργου του Ιστορική Εισαγωγή, του θεμέλιου πάνω στο οποίο συντάχθηκε αργότερα η Νεοελληνική Γραμματική. 

Ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης πέθανε στις 20 Απριλίου του 1959 στην Αθήνα, χωρίς να έχει κάνει οικογένεια. Η περιουσία του βάσει διαθήκης κληροδοτήθηκε στο πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και  δημιουργήθηκε το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών - Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη

Σήμερα...20/4 Αγίου Ζακχαίου του Αποστόλου

 

Ζακχαίος, Ζάκχος, Ζάχος