Η οικία Χριστοφίλη, το σπίτι όπου ταμπουρώθηκε ο Νικηταράς στα Δολιανά. Σήμερα λειτουργεί ως μουσείο.
Χρονολογία
18 Μαΐου 1821
Τόπος
Δολιανά Αρκαδίας
Έκβαση
Μεγάλη νίκη των Ελλήνων
Αντιμαχόμενοι
Έλληνες επαναστάτες
Οθωμανική αυτοκρατορία
Ηγετικά πρόσωπα
Νικήτας Σταματελόπουλος
Μουσταφά Μπέης
Απώλειες
70 νεκροί
Η Μάχη των Δολιανώνκαι Βερβένων ήταν μάχη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 η οποία πραγματοποιήθηκε στις 18 Μαΐου 1821, ανάμεσα στους επαναστατημένους Έλληνες με αρχηγό τον Νικήτα Σταματελόπουλο (Νικηταρά), και τους Τούρκους, στα Άνω Δολιανά και τα Βέρβενα της Αρκαδίας, στα πλαίσια της πολιορκίας της Τριπολιτσάς.
Μια ιδιαιτερότητα της συγκεκριμένης μάχης είναι ότι πρόκειται για μία από τις λίγεςμάχες της Επανάστασης η οποία διεξήχθη μέσα σε οικισμό και όχι στην
ύπαιθρο. Μάλιστα, στα Δολιανά διασώζονται ακόμα και σήμερα τα
περισσότερα από τα 13 σπίτια στα οποία οχυρώθηκαν οι Έλληνες αγωνιστές,
μαζί και αυτό στο οποίο ταμπουρώθηκε ο ίδιος ο Νικηταράς, το οποίο
σήμερα είναι διατηρητέο κτήριο και λειτουργεί ως μουσείο.
Η Μάχη στο Φραγκοκάστελλο συμπεριλαμβάνεται στον απελευθερωτικό αγώνα στην Κρήτη απο τους Τούρκους Εγινε μεταξύ των στρατευμάτων του Τουρκαλβανού Μουσταφά Πασά και του Ηπειρώτη οπλαρχηγού Χατζημιχάλη Νταλιάνη στο Φραγκοκάστελλο κοντά στα Σφακιά
Στα τέλη του 1827 είχαν γίνει να δυναμώσει η επανάσταση στην Κρήτη για να υπάρχουν επιχειρήματα για την ένταξη της Κρήτη;ς στην Ελλάδα σύμφωνα με τη συμφωνία του Λονδίνου 6/7/1827.
Δεν πετύχαιναν όμως λόγω έλλειψης συντονισμού των Ελλήνων εξ αιτίας αντιζηλιών. Ετσι ανέθεσαν την ηγεσία των Ελλήνων στον Χατζημιχάλη Νταλιάνη με πλούσια πολεμική δραστηριότητα στον αγώνα του 21
Αποβιοβάστηκε στη Γραμβούσα 5/1/1828 με πεζικό κ ιππικό. Εξ αρχής φάνηκε η δυσκολία της έκβασης λόγω διαφωνιών των ντόπιων για την επιλογή του τόπου που θα αποτελούσε το ορμητήριό του.
Επικράτησε η γνώμη του Νταλιάνη που είχε διαλέξει τα Σφακιά. Εντ ωμεταξύ είχε χαθεί πολύτιμος χρόνος Ο Πασάς της Κυδωνίας που πληροφορήθηκε την υπαρξη ξένων ενόπλων στα Σφακιά με την πρόφαση να προστατεψει τους ντόπιους έστειλε στρατό
Οι συγκρούσεις άρχισαν 8 Μαϊου όταν άντρες του Νταλιάνη χτύπησαν Τούρκους Ρεθυμνιώτες που πήγαιναν να ενωθούν με το στρατό του Μουσταφά Σκότωσαν 4ο τούρκους και ανάμεσα στους αιχμαλώτους ήταν και ο Αγηάς του Ρεθύμνου Ο Μουσταφά ζήτησε απο τον Νταλιάνη με επιστολή να εγκαταλείψει την Κρήτη σε 10 μέρες το πολύ. Εκείνος του απάντησε "ήρθα στην Κρήτη με τα παλικάρια μου για να πολεμήσω Τούρκους και ο Θεός ας δώσει τη νίκη όπου θέλει"
Ο Μουσταφά πλέον ήξερε τις προθέσεις του Νταλιάνη και ετοιμάστηκε για επίθεση Επίσης ειδοποίησε τους καπεταναίους ότι θα πολεμήσει τους ενοχλητικούς ξένους και να μείνουν αμέτοχοι για να συνεχίσουν να έχουν τα προνόμια που είχαν.
Εν τω μεταξύ ο Νταλιάνης κατέλαβε το Φραγκοκάστελο αλλά οι επαφές με τους ντόπιους ήταν μέσω επιστολών Οι Σφακιανοί πρότειναν στον Νταλιάνη να αφήσει 100 άντρες στο κάστρο και να δώσει μάχη στην ορεινή περιοχή Κολοκάσια όπου θα μπορούσαν να εγκλωβίσουν τους Τούρκους όταν θα επιτεθούν στο κάστρο. Ο Νταλιάνης επέμενε να πολεμήσει στην πεδιάδα του Φραγκοκάστελλου. Οι Κρητικοί του είπαν ότι δεν έχουν συνηθίσει τον πόλεμο σε πεδιάδα Τότε αυτός τους ειρωνεύτηκε και προχώρησε στην επιλογή του
Στις 18 Μαϊου 1828 ο Μουσταφα με 8000 πεζους κινήθηκε για το ΦραγκοκάστελλοΧωρίς δυσκολία κατέλαβε τον δυτικό προμαχώνα σκοτώνοντας όλους τους υπερασπιστές και τον υπασπιστή του Νταλιάνη Κυριακούλη Αργυροκαστρίτη Περικύκλωσαν το κάστρο χωρίς τους άλλους δυο προμαχώνες και δεν υπήρχε επικοινωνία με τους πολιορκούμενοτυς Οι οχυρωμένοι άντρες στους προμαχώνες προσπάθησαν να μπουν στο κάστρο αλλά βρήκαν το θάνατο.
Ανάμεσα στους νεκρούς και ο Νταλιάνης που πολέμησε ηρωικά αλλά την ίδια στιγμη έσπασε το σπαθί του και σκοτώθηκε το άλογό του . Πήγαν το κεφάλι του τρόπαιο στον Μουσταφά που παραδόξως τους επέπληξε διότι δεν τον πηγαν ζωντανό. Τον θεωρούσε συμπατριώτη του.
Αυτή η εξέλιξη δεν πτόησε τους έγκλειστους που συνέχισαν να αποκρούουν τις επιθέσεις. Όταν λιγόστευαν τα τρόφιμα και τα πυρομαχικά ο Σήφης Δριλινδάς δραπέτευσε και φεύγοντας φώναζε πίσω απο τους εχθρούς και έλεγε στους έγκλειστους ότι σύντομα θα φτάσουν ενισχύσεις . Ετσι με αυτό το τέχνασμα ο Μουσταφά έλυσε την πολιορκία στις 24 Μαϊου. Στη λύση της πολιορκίας βοήθησε και το γεγονός ότι πολλοί Τουρκαλβανοί απο τους πολιορκητές ήταν φίλοι με πολλούς απο τους ηπειρώτες πολιορκημένους
Ο Μουσταφά Πασάς τίμησε τον νεκρό Δαλιάνη. Συγκέντρωσε τα υπάρχοντά του, αναμέσά τους και ένα αντίτυπο της Καινής Διαθήκης και τα απέστειλε στην οικογένειά του.
Η Μάχη του Φραγκοκάστελλου στοίχισε στους Έλληνες 338 νεκρούς, ενώ για τους Τουρκαλβανούς οι απώλειες ανήλθαν σε περίπου 800 άνδρες. Η Κρήτη θα πρέπει να περιμένει έως το 1913 για να ενσωματωθεί στο Ελληνικό Κράτος.
Στη λαϊκή παράδοση, η μάχη στο Φραγκοκάστελο συνδυάστηκε με τους Δροσουλίτες.
Είναι ένα οπτικό φαινόμενο, το οποίο λαμβάνει χώρα στο κάστρο τέλη Μαΐου όταν η δροσιά που εξατμίζεται κατά την Ανατολή του ηλίου δημιουργεί σκιές, που μοιάζουν με ανθρώπους. Για τους Κρητικούς, οι Δροσουλίτες είναι οι σκοτωμένοι του Φραγκοκάστελλου, βαδίζουν προς το κάστρο και μετά χάνονται στη θάλασσα.
Ο αριθμός των αρχαιολογικών μουσείων της Ελλάδας ειναι 196 σύμφωνα με
την ιστοσελίδα της Διεύθυνση Αρχαιολογικών Μουσείων, Εκθέσεων και
Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων.
Εγώ σας παρουσιάζω εδώ ένα μικρό δείγμα απο ένα Μουσείο στο Ηράκλειο
θυρεός στο ιστορικό μουσείο Κρήτης στο Ηράκλειο (φ. Μ. Κυμάκη)
Προθήκες με ευρήματα οικιακής χρήσης ιστορικό μουσείο Κρήτης Ηράκλειο (φ.Μ.Κυμάκη)
Ιστορικό Μουσείο Κρήτης
Αν
είσαι Κρητικός και δεν έχεις πάει έχεις εθνικό χρέος να πάς. Αν είσαι
περαστικός επισκέπτης στην Κρήτη, ερχόμενος στο Ηράκλειο πρέπει να πάς οπωσδήποτε στο Ιστορικό
Μουσείο Κρήτης,
Είναι ένα μουσείο που ομολογουμένως με εκπληκτική οργάνωση και μεθοδική
παρουσίαση των στοιχείων και των ευρημάτων που διασώθηκαν στο χρόνο,
σκιαγραφεί επιτυχώς την ιστορική παρουσία και διαδρομή αυτού του
ιδιαίτερου τόπου.
Στο τέλος της περιήγησης μου, είχα συνειδητοποιήσει ότι αν κάποιος
ενδιαφέρεται σοβαρά, δεν φτάνει μια ημέρα για να ασχοληθεί. Αν όμως
πρόκειται για κάποιον περαστικό επισκέπτη, έστω και μια ημέρα είναι
επένδυση στην προσπάθειά του να γνωρίσει την Κρήτη.
Εγώ εν συντομία είδα το ισόγειο και υπάρχουν ακόμη δυο επίπεδα που
πρέπει να δω
Παραθέτω μερικές φωτο Υπ όψιν ότι το φλάς δεν επιτρέπεται...!.
Κρήνη απο πωρόλιθο σε βενετσιάνικο μέγαρο στο Ηράκλειο τον 17 ο αιώνα - ιστορικό μουσείο Κρήτης (φ.Μ.Κυμάκη)
Στην
αίθουσα Νο 1 στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης
μακέτα της πόλης του Ηρακλείου το 1645 στο ιστορικό μουσείο Κρήτης (φ. Μ.Κυμάκη|
Εκτός απο τα εκθέματα που είναι χάρτες , μικροαντικείμενα, νομίσματα,
βιβλία, χειρόγραφα, όπλα, φωτογραφίες, εικόνες και άλλα , και όλα αυτά
με λεπτομερή σχόλια δίπλα στο κάθε έκθεμα, εκτός όλων αυτών, υπάρχει μια
καταπληκτική μακέτα της πόλης του Ηρακλείου κατά το έτος 1645 που αφορά
το εντός των τειχών τμήμα του σημερινού Ηρακλείου.
Το εντυπωσιακό είναι
η χρηστικότητα της μακέτας, που συντελεί στην ενημέρωση των
επισκεπτών. Τι γίνεται εδώ ; στους δυο τοίχους της αίθουσας
υπάρχουν φωτο απο διάφορα κτίρια ή κάποια σημαντικά σημεία της τότε
πόλης. Κάτω απο τις φωτο υπάρχουν κάποια μπουτόν. Μόλις πατήσεις το
μπουτον που αφορά κάποια φωτο π.χ. ένα κτίριο, τότε σβήνει το φώς στην
αίθουσα και μια φωτεινή δέσμη φωτίζει μόνο το κτίριο που θέλεις να δείς
πάνω στη μακέτα . Όποιος επισκέπτεται το Ηράκλειο επιβάλεται να περάσει απο το μουσείο αυτό.
Ο Νικήτας Σταματελόπουλος, γνωστός και ως Νικηταράς γεννήθηκε στη Μεγάλη Αναστάσοβα σημερινή Νέδουσα Μεσσηνίας το 1781 κ απεβίωσε στον Πειραιά στις 25 Σεπτεμβρίου 1849.
Ήταν Έλληνας οπλαρχηγός της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Έμεινε γνωστός με το ψευδώνυμο Τουρκοφάγος
Ο πατέρας του ο Σταματέλοςή "Τουρκολέκας" ήταν αγωνιστής στην περιοχή Λεονταρίου. Μητέρα του ήταν η Σοφία Δημητρίου - Καρούτσου που καταγόταν από τον Άκοβο του Λεονταρίου, . Ήταν η δευτερότοκη θυγατέρα στην οικογένεια , αδελφή της ήταν η γυναίκα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη,
η Αικατερίνη , η Μαρία που ήταν σύζυγος του Ακοβίτη Γιωργάκη Μεταξά όπως αναφέρεται στα Απομνημονεύματα Θ. Κολοκοτρώνη, καθώς και η συζυγος του Δημητρίου
Κάρτσωνα, από τα Αρφαρά, το όνομα της οποίας είναι άγνωστο. Αυτά όσον αφορά τη μητρέρα του .
Από τα
αδέλφια του γνωστά είναι ο Ιωάννης Τουρκολέκας (1805-1816 που ανακηρύχτηκε άγιος-νεομάρτυρας της Εκκλησίας καθώς μαρτύρησε από τους Τούρκους και ο Νικόλαος Σταματελόπουλος.
Βιογραφία
Προτομή του Νικηταρά βρίσκεται στο Πεδίο του Άρεως στην Αθήνα
Η γενέτηρά του βρίσκεται 25 χιλιομ απο την Καλαμάτα όπως μας πληροφορεί ο ίδιος στα απομνημονεύματά του που κατέγραψε ο Γ. Τερτσέτης . Αναφέρει επίσης ότι ο προπάππος του (ίσως εννοεί ο παππούς) ήταν Προεστός και ο πατέρας του έφυγε 16 χρόνων και πήγε με τα Ρούσσικα στρατεύματα στην Πάρο και συνεχίζει ..." Τον σκότωσαν στην Μονεμβασιά μαζί με ένα αδελφό και ένα κουνιάδο μου επίσης λέει απο έντεκα χρόνων μαζί με τον πατέρα μου έσερνα άρματα και ετουφέκισα έναν Τούρκο στο Λεοντάρι ..."
Επικηρυγμένος ο πατέρας του, κατέφυγε σε συνοικισμό του Λεονταρίου, το σημερινό χωριό Τουρκολέκα
της Μεγαλόπολης. Εκεί γεννήθηκε ο γιος του Νικόλαος και ο Γιάννης
(1805) αδέλφια του Νικηταρά.
Ο Γιάννης θανατώθηκε βάναυσα από τους
Τούρκους το 1816 μαζί με τον πατέρα του Σταματέλο στη Μονεμβασιά και αργότερα αγιοκατατάχθηκε ως Άγιος Ιωάννης ο Τουρκολέκας
από την Ορθόδοξη Εκκλησία
Μετά τη σφαγή του πατέρα του από τους Τούρκους,το 1816, ο
Νικηταράς ακολούθησε τον θείο του Κολοκοτρώνη στα Επτάνησα, στα ρωσικά τάγματα. Κατόπιν μετέβη στην Ιταλία για να πολεμήσει
κατά του Ναπολέοντα. Επιστρέφοντας στα Επτάνησα και
υπηρέτησε τους Γάλλους,που τα είχαν καταλάβει με τη συνθήκη του Τίλσιτ. Ακολούθως υπηρέτησε στον Αγγλικό στρατό με το βαθμό του Πεντηκόνταρχου.
Στις 18 Οκτωβρίου 1818, στην Καλαμάτα, μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον Ηλία Χρυσοσπάθη.
Ο Νικηταράς δεν κράτησε το οικογενειακό επώνυμο Σταματέλος. Το έτος 1818 μετά τη μύησή του στη Φιλική Εταιρεία, προτίμησε το υποκοριστικό
"Σταματελόπουλος" Το ίδιο έκανε και ο αδελφός του Νικόλας.
Στον ελληνικό λαό όμως έμεινε με το προσωνύμιο Νικηταράς, που του αποδόθηκε μετά την Μάχη στα Δερβενάκια το οποίο κράτησε ως επώνυμο ο γιός του Ιωάννης μετά το 1854.
Ευαγγελίστρα κ Αγ. Δημήτριος στα Γδόχια (φ.Μ.Κυμάκη)
Σήμερα η Εκκλησία μας τιμά την μνήμη των παρακάτω Αγίων Παρθενομαρτύρων Τεκούσα Αλεξανδρία Κλαυδία Φαεινή Ευφρασία Ματρώνα Ιουλία και Θεοδότη απο την Άγκυρα της Γαλατίας και Θεόδοτου του Μάρτυρος Κατάγονταν απο την Άγκυρα της Γαλατίας και ήσαν αφωσιωμένες στη Χριστιανική Πίστη και σε φιλανθρωπίες καθώς και στην προσέλκυση ειδωλολατρών στους κόλπους της Εκκλησίας. Καταγγέλθηκαν για το έργο τους και παραδόθηκαν στον άρχοντα Θεότεκνο για να τις τιμωρήσει.
Όλες τις έπνιξαν στην εκεί Λίμνη. Ο ανιψίος της Τεκούσας ο Θεόδοτος ανέσυρε νύχτα τα λείψανα κ τις έθαψε. Τον ανακάλυψαν και επειδή αρνήθηκε τον Χριστό τον βασάνισαν έως αποκεφαλισμού.
