ΔΑΙΔΑΛΟΣ και ΙΚΑΡΟΣ

 στην Αμμουδάρα Ηρακλείου (φ.Μ.Κυμάκη)

Ίκαρος, το πρώτο θύμα αεροπορικού ατυχήματος, παγκοσμίως.

Ο Δαίδαλος, γιος του Ευπαλάμου και της Αλκίππης, ζούσε στην Αττική. Ήταν ξακουστός και περιώνυμος γλύπτης, άριστος τεχνίτης, αρχιτέκτονας και εφευρέτης εργαλείων, μέλος της βασιλικής οικογένειας των Κεκροπιδών και του Κέκροπα, πρώτου βασιλέα των Αθηνών.

Αφ᾽ότου καταδικάστηκε από τον Άρειο Πάγο σε εξορία, κατέφυγε στην Κρήτη, όπου και βρήκε καταφύγιο κοντά στο Μίνωα.
Εκεί, μαζί με το γιο του, Ίκαρο, καρπό της σχέσης του με τη δούλη του Μίνωα, Ναυσικράτη, τού ανατέθηκαν διάφορα έργα : ο Λαβύρινθος, τα ανάκτορα της Κνωσού, το άγαλμα Αριάδνης και άλλα.
Τα έργα του Δαιδάλου ήταν τόσο κομψά και τόσο ρεαλιστικά που λέγεται ότι ο Ηρακλής λιθοβόλησε ένα απ’ αυτά, νομίζοντας ότι ήταν πραγματικό· ανάμεσα σ’ αυτά ήταν το άγαλμα του Ηρακλή στη Θήβα, το πριόνι, το τσεκούρι, το νήμα της στάθμης, το τρυπάνι, ο κεραμικός τροχός, αλλά και οι ιστοί και οι κεραίες των πλοίων.
Κατασκεύασε τα ανάκτορά του Μίνωα στην Κνωσό, ένα μνημειώδες έργο, μεγάλης αρχιτεκτονικής αξίας, που είδε το φως μετά τις εκεί ανασκαφές του Έβανς.
Πρόκειται για ένα τεράστιο κτίριο με 1300 αίθουσες, αυλές και αποθήκες, διακοσμημένο με θαυμάσιες τοιχογραφίες, μερικές από τις οποίες σώζονται σε άριστη κατάσταση μέχρι σήμερα.
Ο Μίνωας, από φόβο μήπως κτίσει άλλα παρόμοια παλάτια σε άλλες πόλεις, τον κρατούσε στην υπηρεσία του για αρκετό καιρό.
Όταν ο Θησέας ήρθε στην Κρήτη για να σκοτώσει τον Μινώταυρο, ο Δαίδαλος έδειξε στην Αριάδνη, κόρη του βασιλιά Μίνωα, το δρόμο για το λαβύρινθο. Μαθαίνοντάς το ο Μίνωας, οργίστηκε και φυλάκισε το Δαίδαλο και τον Ίκαρο στο Λαβύρινθο. Άλλος ένας λόγος για την οργή του ήταν το γεγονός ότι ο Δαίδαλος βοήθησε τη γυναίκα του, Πασιφάη, να ικανοποιήσει την αρρωστημένη ερωτική της έλξη και πόθο για τον ταύρο του Ποσειδώνα. Ο Δαίδαλος, κατασκευασε ξύλινο ομοίωμα αγελάδας, κούφιο από μέσα (την περίφημη Δάμαλη), το οποίο σκέπασε με δέρμα φρεσκοσφαγμένης αγελάδας. Μέσα στο ομοίωμα μπήκε η Πασιφάη, εξαπατώντας τον ταύρο, που ενώθηκε με την «αγελάδα» και από την παράδοξη αυτή ένωση γεννήθηκε ο Μινώταυρος, φοβερό τέρας με κεφάλι ταύρου και σώμα ανθρώπου, που κατοικούσε στα υπόγεια του Λαβύρινθου και τρεφόταν με ανθρώπινη σάρκα.
Ο πολυμήχανος Δαίδαλος κάθε μέρα προσπαθούσε να βρει τρόπο να ξεφύγει από τη φυλακή του. Μια μέρα σκέφτηκε ότι, αφού οι επίγειοι, υπόγειοι και θαλάσσιοι τρόποι είχαν αποτύχει ή ήταν αδύνατοι, έπρεπε να δοκιμάσει ένα άλλο τρόπο, τον υπέργειο. Βλέποντας τα πουλιά σκέφτηκε ότι θα μπορούσε να κατασκευάσει μια συσκευή που θα επέτρεπε στον ίδιο και τον γιο του να φύγουν, πετώντας, από το νησί και να φτάσουν σε άλλα μέρη.
Έτσι, σοφίστηκε να κατασκευάσει φτερά, τα οποία κόλλησε με κερί στο γιο του και στον ίδιο, κάνοντας την πρώτη πτήση ανθρώπου. Έμαθε το γιο του να πετά και τον συμβούλεψε να μην πετά πολύ ψηλά, γιατί ο Ήλιος θα έλιωνε το κερί των φτερών του και θα έπεφτε στη θάλασσα, αλλά ούτε πολύ χαμηλά, γιατί ο αφρός της θάλασσας θα έβρεχε τα φτερά του, κάνοντάς τα βαριά και δυσχεραίνοντας την πτήση του.
Έτσι και έγινε και μία μέρα, όταν και οι δύο ένιωσαν έτοιμοι, άρχισαν να πετούν, φεύγοντας από την Κρήτη. Ενώ, όμως, ο Δαίδαλος πετούσε σε μέσο ύψος, ο Ίκαρος, όντας νεαρός και λαχταρώντας για περιπέτεια, πετούσε άλλοτε χαμηλά και άλλοτε ψηλά· κάποια στιγμή τα φτερά του, βαριά από τον αφρό των κυμάτων και ταλαιπωρημένα από τη θερμότητα του Ηλίου, το κερί τους έλιωσε και ο Ίκαρος ευθύς έπεσε στη θάλασσα, όπου και πνίγηκε.
Ο πατέρας του έψαχνε το θαλασσοπνιγμένο του γιο για μέρες, παρακαλώντας τους θεούς να τον βοηθήσουν να τον βρει. Οι Ωκεανίδες λυπήθηκαν τον Δαίδαλο και έβγαλαν το πτώμα του στο νησί Ιχθυόεσσα. Καθοδηγούμενος από τις Ωκεανίδες, έθαψε το σώμα του γιου του στο νησί αυτό, που πήρε το όνομα Ικαρία, κοντά στο πέλαγος, που πήρε το όνομα Ικάριο.

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο θάνατος του Ικάρου υπήρξε η πρώτη ελληνική προσφορά-θυσία στο βωμό της αεροπορικής ιδέας. Ο Δαίδαλος, αφού ανέκαμψε από το θρήνο του, συνέχισε την πτήση του, φθάνοντας στη Σικελία. Εκεί του προσέφερε καταφύγιο ο βασιλιάς Κώκαλος. Ο Μίνωας όμως τον κυνήγησε μέχρι εκεί, γεγονός που έκανε τους κατοίκους του νησιού να σκοτώσουν τον Κρητικό βασιλιά, από φόβο μήπως τους πάρει τον έξοχο καλλιτέχνη και δημιουργό.
Το θέμα της πτώσης του Ίκαρου ενέπνευσε αρκετούς καλλιτέχνες της αρχαιότητας αλλά και των νεότερων εποχών.
Στην αρχαία Αττική τού αφιερώθηκε μικρός δήμος που ονομαζόταν «Δαιδαλίδες» (της Κεκροπίδος φυλής).
Το όνομα του Δαιδάλου προέρχεται από το ρήμα «δαιδάλλω» που σημαίνει «τεχνουργώ, κατασκευάζω, μαστορεύω, ποικίλλω, στολίζω, διακοσμώ».
Το όνομα του Δαίδαλου φέρει ο αστεροειδής αρ. 1864, ενώ του Ικάρου, ο αστεροειδής αρ. 1566.
Ο Ίκαρος θεωρείται το πρώτο θύμα αεροπορικού ατυχήματος παγκοσμίως.