Ουίσταν Χιου Ώντεν (Wystan Hugh Auden, 21 Φεβρουαρίου 1907 – 29 Σεπτεμβρίου 1973)

 

 29 Σεπτεμβρίου 1973 (48 χρόνια πριν) πέθανε: 

Ουίσταν Ώντεν Άγγλος ποιητής

Ο Ουίσταν Χιου Ώντεν (Wystan Hugh Auden, 21 Φεβρουαρίου 1907 – 29 Σεπτεμβρίου 1973) ήταν Άγγλος ποιητής, δοκιμιογράφος και θεατρικός συγγραφέας.

Γεννήθηκε στο Γιορκ της Αγγλίας το 1907. Μετά τις σπουδές του στην Οξφόρδη εργάστηκε ως εκπαιδευτικός περίπου επί μία πενταετία. Τα πρώτα ποιήματά του εμφανίστηκαν στη δεκαετία τού 1920 και εντυπωσίασαν προσωπικότητες όπως ο Έλιοτ, ο οποίος του έδωσε τη δυνατότητα να τυπώσει άμεσα στις εκδόσεις Faber & Faber την πρώτη του συλλογή. Η φήμη του εξαπλώθηκε γρήγορα στην Αγγλία και τη δεκαετία του 1930 καθιερώθηκε ως ο σημαντικότερος ποιητής της νέας γενιάς. Η εθελοντική συμμετοχή του στον Εμφύλιο της Ισπανίας, με την πλευρά των Δημοκρατικών, και η επικαιρική έκδοση του πολύστιχου ποιήματός του «Ισπανία 1937», θα του δώσουν ακόμη μεγαλύτερο κύρος στους πνευματικούς κύκλους.

Ό Ώντεν δέχθηκε επιδράσεις από έναν ευρύ πολιτισμικό χώρο: από τον Μαρξ, τον Φρόυντ, τον Γέητς, τον Καβάφη, τον Έλιοτ, τον Γκαίτε, τον Μπρεχτ. Θεματικά τα ποιήματά του καλύπτουν πλήθος διαφορετικών όψεων του 20ου αιώνα αλλά και τα παντοτινά ζητούμενα της ποίησης: την πολιτική, τον έρωτα, πολιτικά δικαιώματα, μυθολογίες, θρησκείες, ζητήματα ηθικής, ανθρώπινες σχέσεις κι επικοινωνία, συμβάντα σε χώρους της πολιτείας και της υπαίθρου, στοιχεία της ύλης και της απρόσωπης φύσης.

Στο ξεκίνημα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1939, εγκαταστάθηκε στην Αμερική. Το 1946 πήρε την αμερικανική υπηκοότητα. Κέρδισε το Βραβείο Πούλιτζερ για το έργο του The Age of Anxiety. To 1955 ανέλαβε την έδρα της Ποίησης στην Οξφόρδη. Άσκησε πολύ μεγάλη επιρροή στην αγγλόφωνη ποίηση.

Παντρεύτηκε την ηθοποιό και συγγραφέα παιδικής λογοτεχνίας, Έρικα Μαν (Erika Julia Hedwig Mann, 1905-1969) κόρη του συγγραφέα Τόμας Μαν, για να τη γλιτώσει από το χιτλερικό καθεστώς. Με το γάμο τους η Έρικα απέκτησε αγγλική υπηκοότητα. Δεν έμειναν μαζί ως σύζυγοι αλλά διατήρησαν θερμή φιλία ως το τέλος της ζωής τους. Ο Ώντεν, επίσης, βοήθησε τον Γιόζεφ Μπρόντσκι να γλιτώσει από το σοβιετικό καθεστώς, το 1972. Όταν ο Μπρόντσκι βρέθηκε στην Αμερική, ο Ώντεν τού στάθηκε ηθικά και οικονομικά και μετέφρασε ποιήματά του ώστε να τον γνωρίσει ουσιαστικά το αγγλόφωνο κοινό.

Ο Ώντεν δεν έκρυψε ήδη από το ξεκίνημα της σταδιοδρομίας του και των πρώτων δημοσιεύσεών του ότι ήταν ομοφυλόφιλος. Οι εξαιρετική ευφυΐα του και ο βαθύς ψυχισμός του ωστόσο τον προστάτευσαν κι έτσι οι ερωτικές του κλίσεις δεν έγιναν ποτέ μανιέρα, ούτε έκλεισαν ποτέ τον οικουμενικό ορίζοντα της ματιάς. Συνδέθηκε ερωτικά με τον συγγραφέα Κρίστοφερ Ίσεργουντ. Αργότερα γνώρισε στη Νέα Υόρκη τον δεύτερο μεγάλο του έρωτα, τον ποιητή και λιμπρετίστα Τσέστερ Κάλμαν· ο δεσμός τους κράτησε είκοσι χρόνια. Έγραψαν μαζί λιμπρέτα για όπερες του Ιγκόρ Στραβίνσκι, του Μπέντζαμιν Μπρίτεν και του Χανς Βέρνερ Χέντσε, και μετέφρασαν τα λιμπρέτα από τις όπερες του Μότσαρτ Μαγικός Αυλός και Ντον Τζιοβάνι.

Ο Ώντεν πέθανε στη Βιέννη το 1973. Ο Τσέστερ Κάλμαν, μετά το θάνατο του Ώντεν, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου και πέθανε το 1975, χωρίς να είναι γνωστός στους ελληνικούς λογοτεχνικούς κύκλους.

Το έργο του Ώντεν έχει κερδίσει τη διεθνή αναγνώριση. Αλλεπάλληλες εκδόσεις και μελέτες εμπλουτίζουν διαρκώς τη βιβλιογραφία του και τον τοποθετούν στους μεγάλους δημιουργούς του 20ου αιώνα.
Μεταφράσεις στα ελληνικά
Ποίηση
Γιώργος Σεφέρης (μετάφραση), Αντιγραφές, Ίκαρος 1965 (μετάφραση των ποιημάτων του Ώντεν: «Musée des Beaux Arts» και «Ισπανία 1937»).
Κλείτος Κύρου (μετάφραση), Ποιήματα, περ. Διαγώνιος, Θεσσαλονίκη, τόμος 2, τεύχος 4, Ιανουάριος - Απρίλιος 1973, και σε ανάτυπο (μετάφραση 9 ποιημάτων του Ώντεν).
Ζήσιμος Λορεντζάτος, Szymborska-Brueghel-Auden, Δυο πίνακες, δυο ποιήματα, Δόμος 1999 (μετάφραση του ποιήματος Musée des Beaux Arts).
Αντώνης Δεκαβάλλες (μετάφραση), Ποιήματα, Κέδρος 2002 (μετάφραση ποιημάτων του Ώντεν).
Ερρίκος Σοφράς (μετάφραση), Πένθιμο μπλουζ & Στη μνήμη του Γ. Μπ. Γέητς, Το Ροδακιό 2102.
Κώστας Μπουρναζάκης (μετάφραση), Ποιήματα, περ. Παλίμψηστον, Ηράκλειο Κρήτης, τεύχος 31, Φθινόπωρο 2013 και σε ανάτυπο (μετάφραση 16 ποιημάτων).
Ερρίκος Σοφράς (μετάφραση), Πένθιμο μπλουζ και άλλα ποιήματα, Κίχλη 2015 (μετάφραση, εισαγωγικό σημείωμα και σχολιασμός δώδεκα ποιημάτων).
Τάκης Παπαγγελόπουλος (μετάφραση) , Ποιήματα, περιοδικό "Οροπέδιο" τεύχος 17, Καλοκαίρι 2016, μετάφραση πέντε ποιημάτων.
Ερρίκος Σοφράς, Η Ασπίδα του Αχιλλέα και άλλα ποιήματα, Αντίποδες 2020 (εισαγωγή, μετάφραση, σχολιασμός / ποιήματα 1936-1974).
Δοκίμια
Ελένη Πιπίνη (μετάφραση): Ο ποιητής και η πολιτεία, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2012 (Επιλεγμένα Δοκίμια του Ώντεν).
Βασική εργογραφία
Ποίηση
Poems (Λονδίνο, 1930)
The Orators: An English Study (Λονδίνο, 1932)
The Dance of Death (Λονδίνο, 1933)
Look, Stranger! (Λονδίνο, 1936)
Another Time (Λονδίνο, 1940
The Double Man ( Νέα Υόρκη 1941)
New Year Letter (Λονδίνο, 1941)
For the Time Being (Νέα Υόρκη, 1944)
The Collected Poetry of W. H. Auden (Νέα Υόρκη, 1945)
The Age of Anxiety: A Baroque Eclogue (Νέα Υόρκη, 1947)
Nones (Νέα Υόρκη 1951)
The Shield of Achilles (Νέα Υόρκη, 1955)
Homage to Clio (Νέα Υόρκη, 1960)
About the House (Νέα Υόρκη, 1965)
City without Walls and Other Poems (Λονδίνο, 1969)
Epistle to a Godson and Other Poems (Λονδίνο, 1972)
Thank You, Fog: Last Poems (Λονδίνο, 1974)