Μονή Αγ. Αναργύρων Μελισσοτόπου -Καστοριά

/www.hristospanagia.gr

Μονή Αγ. Αναργύρων Μελισσοτόπου -Καστοριά

Εγκαταστημένη σε μια δασωμένη πλαγιά του όρους Βίτσι, 2 χλμ. ΒΔ του σύγχρονου οικισμού του Μελισσοτόπου, οι Άγιοι Ανάργυροι αποτελούν την παλαιότερη σωζόμενη μονή του Νομού Καστοριάς. 

Ιδρύθηκε το 1080, λίγο νωρίτερα από την Παναγία Μαυριώτισσα. Η παράδοση λέει ότι υπήρχε ένα θαυματουργικό αγίασμα της Παναγίας και οι ντόπιοι κάτοικοι είχαν χτίσει έναν μικρό ναό του Αγ. Παντελεήμονα στη θέση αυτή, όπου ο Αλέξιος Α’ ο Κομνηνός βρήκε ίαση μετά από ένα σοβαρό τραυματισμό κατά τις μάχες με τους Νορμανδούς του Ροβέρτου Γουϊσκάρδου.

Έτσι, δημιούργησε τη μονή που αρχικά ήταν αφιερωμένη στον Άγιο Παντελεήμονα. Το 1457 οι κωνσταντινοπολίτες μοναχοί Κοσμάς και Δαμιανός, μετά από όραμα, έφτασαν εδώ και ανασύστασαν τη μονή, που έκτοτε τιμά τους Αγ. Ανάργυρους. Έκτισαν εδώ νέο καθολικό και μερικά ακόμη κελιά, ενώ μετέφεραν μαζί τους ορισμένα ιερά κειμήλια και λείψανα αγίων από την Κωνσταντινούπολη, με σημαντικότερο το ξυλόγλυπτο τέμπλο της Παναγίας Βλαχερνίτισσας. 

Περί το 1470 ο όσιος Νεκτάριος ασκητεύει για μικρό διάστημα εδώ και το 1734 η μονή καταστρέφεται από επιδρομές Τουρκαλβανών. Τότε, ο μοναχός Γεράσιμος ανακατασκευάζει το μοναστήρι το 1754 και ιδρύει κρυφό σχολείο, όπως γινόταν εξάλλου στα περισσότερα μοναστήρια στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Το 1800 περίπου ανοικοδομείται ο ναός της Ζωοδόχου Πηγής πάνω στο αγίασμα και το 1858 το νέο καθολικό της μονής, μια τρίκλιτη, ξυλόστεγη βασιλική, που σώζεται ως τις μέρες μας. 

Κατά τη διάρκεια των τραγικών γεγονότων του Μακεδονικού Αγώνα, η μονή προσέφερε τα μέγιστα. Τον Αύγουστο του 1903 συγκεντρώθηκαν εδώ περίπου 5000 γυναικόπαιδα από τα γύρω χωριά που δέχονταν τις εγκληματικές ενέργειες των βουλγαρικών κομιτάτων, στα οποία έστελνε κρυφά προμήθειες ο Μητροπολίτης Καραβαγγέλης. Το 1905 δολοφονήθηκε ο ηγούμενος της μονής Γαβριήλ. Στη συνέχεια του αγώνα παρείχε καταφύγιο σε πολλούς έλληνες αγωνιστές και συντηρούσε ελληνικό σχολείο. Όμως, το φιλανθρωπικό έργο της μονής δεν σταματά εδώ, καθώς ήδη από τον 19ο αι. υπήρχε Ιερατική Σχολή και στη διάρκεια του 20ου λειτούργησε άσυλο ασθενών-απόρων ηλικιωμένων και παιδικές κατασκηνώσεις.

 Την δεκαετία του 1930, μετά απο ένα διάταγμα περι συγχωνεύσεως των μονών, ανέλαβε (μέχρι σήμερα στα περισσότερα) την διαχείριση της Αγ. Παρασκευής Βασιλειάδας, των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Τσούκας και Αετού, του Αγ. Νικολάου Κορομηλιάς και του Αγ. Γεωργίου Επταχωρίου, ως μετόχια της. Στον Εμφύλιο πυρπολήθηκε το καθολικό και καταστράφηκαν πολλά αρχεία της πλούσιας βιβλιοθήκης, με αποτέλεσμα η μονή να εισέλθει σε μια περίοδο παρακμής με μόνο μοναχό τον γέροντα Αμβρόσιο. 

Από το 1987 ξεκίνησε η ανασυγκρότηση και επέκταση της μονής, που διαθέτει πλέον πλήθος παρεκκλησιών και μιά αξιόλογη βιβλιοθήκη.