Συζητάμε με τη Βάσω Ψαράκη

Συζητάμε με τη Βάσω Ψαράκη, εικονογράφο

H εικονογράφος Βάσω Ψαράκη δουλεύει για τα παιδιά, εδώ και αρκετές δεκαετίες. Ζωγραφίζει, χαράσσει, φωτογραφίζει, κατασκευάζει, εμπνέεται.
Δημιουργεί μέσα από τις φιγούρες και τις ζωγραφικές της έναν άλλον κόσμο, ο οποίος ακροβατεί ανάμεσα στην πραγματικότητα και το όνειρο. Με χρώματα και φως. Γι' αυτό τα παιδιά την αγαπάνε. Μικρά και μεγάλα.


Συνέντευξη στη Δήμητρα Μαυρίδου
«Μου αρέσει η φύση, μου αρέσει να φωτογραφίζω, μου αρέσει να ταξιδεύω, αλλά πάντα για δουλειά, όχι σαν τουρίστας. Μου αρέσει να μαζεύω στοιχεία που με βοηθάνε στη δουλειά μου. Ανυπομονώ να βρεθώ μόνη μου και να δουλέψω, να ' χαθώ' μέσα στη δουλειά μου.»

Η φαντασία είναι αστείρευτη;
Η φαντασία δεν είναι αστείρευτη. Βρίσκεις πηγές. Στα δικά μου βιβλία, η έμπνευση έχει ξεκινήσει πρώτα από τις εικόνες. Μου αρέσει ο εξής συνδυασμός: να έρχονται οι εικόνες και μετά να γράφω αυτό που θέλω. Στο «Βατραχάκι με την κίτρινη γραμμή», πρώτα είδα το βατραχάκι, στο κτήμα μας στον Μαραθώνα, σε μια μικρή λίμνη και στη συνέχεια σκέφτηκα την ιστορία του. Στο ίδιο κτήμα κάποτε είχα δει μιαν αλεπού που μας κοίταξε στα μάτια περνώντας, έναν ερωδιό, μια νυφίτσα που είχε πάρει ένα ώριμο αχλάδι στα χέρια της κ.ο.κ. Συνέχεια μαζεύονται εικόνες στο μυαλό μου. Φωτογραφίζω και ό,τι μου κάνει εντύπωση στη φύση και κρατάω σημειώσεις. Έτσι περίπου πλάθω τις εικόνες για τα βιβλία μου.

Έρχονται πρώτα οι εικόνες ή οι λέξεις;
Όλη η ιστορία γίνεται πρώτα με την εικόνα. Κάποια στιγμή, επειδή είχαν σχηματιστεί μέσα μου πολλές εικόνες για πράγματα που ήθελα να ζωγραφίσω και δεν υπήρχαν στα βιβλία που μου ανέθεταν να εικονογραφήσω, αποφάσισα να γράψω εγώ ένα βιβλίο. Πάντοτε είχα την επιθυμία να ζωγραφίσω δράκοντες. Έως τότε, όμως, κανένα παραμύθι μου δεν είχε δράκοντες. Οπότε, αποφάσισα να δημιουργήσω εγώ ένα. Έτσι προέκυψαν τα 4 βιβλία της μάγισσας Σουμουτού, που φέτος κλείνει τα 10 χρόνια της. Όταν ξεκινάς να γράψεις κάτι, δεν ξέρεις πού θα σε βγάλει. Αυτή, όμως, είναι και η δυναμική της γραφής. Προκύπτουν συνεχώς στοιχεία και πράγματα που θα μπορούσα να βάλω στην ιστορία μου.

Και όταν δεν γράφετε εσείς την ιστορία;
Μου αρέσει και όταν μου δίνουν το κείμενο και κάνω εγώ τις εικόνες. Είναι μια πρόκληση, η οποία έχει πολύ ενδιαφέρον. Είσαι εκτός τελείως, και πρέπει να μπεις στην ιστορία που έχει δημιουργήσει ο συγγραφέας. Κάνουμε μια γενική συζήτηση και προχωράμε. Διαβάζω το κείμενο σαν να είμαι απλός αναγνώστης, και σημειώνω τα σημεία που είναι ενδιαφέροντα για εικονογράφηση. Παίζει μεγάλο ρόλο η πρώτη εντύπωση, γιατί πάνω εκεί θα χτιστεί η ατμόσφαιρα. Στην πορεία, θα προστεθούν και άλλα στοιχεία, και οι εικόνες θα πάρουν μορφή. Εμένα μ' ενδιαφέρει να πιάνω την ατμόσφαιρα του βιβλίου, όπως εγώ την εννοώ. Χρησιμοποιώ διάφορες τεχνικές, με τέμπερα, φωτογραφίες με ζωγραφιά πάνω τους με αερογράφο, ξύσιμο, κολάζ κ.λπ.
Κάνω διάφορα φόντα και ζωγραφίζω εκ των υστέρων πάνω τους. Θυμάμαι ότι ο δάσκαλός μου, ο Ασαντούρ Μπαχαριάν, στο μάθημα της τέχνης του βιβλίου μάς έλεγε: «Δεν θα γυρίζω την κάθε σελίδα και θα νομίζω ότι το έχω ξαναδεί. Θα πρέπει να υπάρχει η έκπληξη σε κάθε σελίδα, η διαφορά. Είτε αυτό αφορά το χρώμα, είτε τα μεγέθη (μικρό-μεγάλο), είτε τις πολλές και διαφορετικές γωνίες. Πρέπει κάθε σελίδα να είναι διαφορετική, αλλά συγχρόνως να υπάρχει ενότητα».

Μια εικόνα, χίλιες λέξεις;
Οι εικόνες βοηθάνε στο να καλλιεργήσει το παιδί τη φαντασία του. Φυσικά, χρειάζεται μέτρο. Να μην είναι πάρα πολλές οι εικόνες. Να υπάρχουν και κενά. Να μην του δίνει το βιβλίο όλες τις εικόνες έτοιμες. Να γεμίζει το παιδί τα κενά και να δημιουργεί τις δικές του εικόνες. Ένα εικονογραφημένο βιβλίο είναι η πρώτη του επαφή με την τέχνη. Βλέποντας διαφορετικές εικόνες για το ίδιο θέμα, αρχίζει να καλλιεργεί την αισθητική του και να εκφράζει τη γνώμη του, τι του αρέσει και τι όχι. Αν βλέπει ποικιλία σχημάτων, σχεδίων και χρωμάτων, το προτρέπεις να κάνει και αυτό το δικό του σχήμα. Το παιδικό βιβλίο δεν είναι μονοσήμαντο. Μπορεί να αποτελεί και έναυσμα για σκέψη, για δημιουργική ενασχόληση.
Η τέχνη έχει σύνορα;
Η τέχνη δεν έχει σύνορα. Πάντα, όμως, στο μυαλό μου προσπαθώ να πιάσω την ατμόσφαιρα της κάθε χώρας. Για παράδειγμα, σ' ένα φινλανδικό βιβλίο που εικονογράφησα («Το τραγούδι του ποταμού», της Μάγιας Μπάριτς), προσπάθησα να αποτυπώσω στο χαρτί το ποτάμι, τα δέντρα, τα πουλιά, το κόκκινο χρώμα της ατμόσφαιρας, λόγω της υγρασίας...

Γιατί βιβλία για παιδιά;
Η ενασχόληση με τα παιδιά σε αναζωογονεί. Παίρνω συνέχεια πράγματα απ' αυτά. Είναι απόλαυση. Μου γράφουν γράμματα και συγκινούμαι.
Η Βάσω Ψαράκη αποφοίτησε από τη Σχολή Βακαλό και από το 1978 εικονογραφεί και γράφει βιβλία για παιδιά. Έχει μια μεγάλη συλλογή τιμητικών διακρίσεων και βραβείων. Την συναντήσαμε με αφορμή την πρόσφατη συμμετοχή της σε μια διεθνή έκθεση στο Nami Island, στη Νότια Κορέα. Την ευχαριστούμε θερμά για τον συμπαθέστατο δράκο που φιλοτέχνησε ειδικά για το family life.
http://familylife.gr/el/interviews/290-%CE